مصطفی ملکی

یکی از مهم ترین چالش ها در صنعت دامپروری و تغذیه نشخوارکنندگان، آگاهی از ارزش غذایی مواد خوراکی و میزان تخمیر آن در شکمبه می باشد. برای این منظور، ار روش های مختلفی استفاده می شود. یکی از این روش ها، روش کیسه های نایلونی (Nylon bag) می باشد که به منظور بررسی میزان تجزیه پذیری مواد خوراکی در شکمبه استفاده می شود. این روش، شامل قرار دادن مقدار مشخصی از یک خوراک در داخل یک کیسه منفذ دار غیر قابل تجزیه در شکمبه و اندازه گیری میزان ناپدید شدن اجزای آن خوراک در یک دوره زمانی مشخص می باشد. از آنجایی که روند تجزیه پذیری مواد خوراکی در شکمبه در طول زمان انکوباسیون به صورت یک منحنی می باشد، لذا پیش بینی کینتیک تجزیه پذیری آن در شکمبه، بایست با یک مدل غیر خطی انجام گیرد. برای این منظور، انواع مدل های غیر خطی مختلفی توسط محققین پیشنهاد شده است. اما از آنجائیکه هر کدام از این مدل ها دارای دقت متفاوتی می باشند لذا، تعیین دقت و اختلاف موجود در بین این مدل ها، می تواند در انتخاب یک مدل ایده آل بسیار تأثیر گذار باشد. هدف از این پژوهش، مقایسه دقت برخی از این مدل ها از نظر پیش بینی کینتیک تجزیه پذیری مواد خوراکی در شکمبه می باشد. برای انجام این پژوهش از نتایج تجزیه پذیری ماده خشک به روش کیسه های نابلونی در 98 ماده خوراکی مختلف استفاده شد. این نتایج از طریق جستجو در مقالات معتبر علمی و پژوهشی ارایه شده در مجلات و همایش های داخلی و خارجی معتبر به دست آمد. به منظور پیش بینی درصد تجزیه پذیری ماده خشک در شکمبه از 7 مدل غیر خطی استفاده شد. این مدل ها شامل مدل اکسپونانشیال (EXP)، اکسپونانشیال با زمان تاخیر (EXPL)، فلر (FEL)، گومپرتز (GOM)، میچرلینگ (MIT)، ویبول (WEB) و کوچی (CAU) بودند. ابتدا همه داده های تجزیه پذیری ماده خشک به دست آمده از مقالات مورد نظر با مدل های فوق برازش شدند. نکویی برازش مدل ها با استفاده از آماره های میانگین مربعات خطا (MSE)، ضریب تعیین (R2)، انحراف مطلق میانگین باقیمانده (RMAD) و میانگین درصد خطا (MPE) انجام شد. از آماره های اطلاعات آکائیک (AIC)، نسبت تایید (ER)، آماره اطلاعات بیزی (BIC)، فاکتور صحت (AF)، کارایی نسبی(RE) و از آزمون های دوربین-واتسون (DW)، تست اجرا و رابطه رگرسیون خطی بین مقادیر مشاهده شده و پیش بینی شده به منظور بررسی دقت مدل ها استفاده شد. آنالیز آ