اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و روﻧﺪ ﺗﺠﺰﯾﻪﭘﺬﯾﺮی ﺷﮑﻤﺒﻪای و همچنین برخی شاخصهای تولید گاز ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻮﺟﺎری داﻧﻪﻫﺎی ﻣﺎﺷﮏ، ﮔﺎوداﻧﻪ و عدس اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. در ابتدا ﺗﺮﮐﯿب ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺑﻮﺟﺎری داﻧﻪها ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎده ﺧﺸﮏ، ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﺧﺎم، ﭼﺮﺑﯽ ﺧﺎم، ﻣﺎده آﻟﯽ، ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ﺧﺎم، اﻟﯿﺎف ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل در ﺷﻮﯾﻨﺪه ﺧﻨﺜﯽ (NDF) و اﻟﯿﺎف ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل در ﺷﻮﯾﻨﺪه اﺳﯿﺪی (ADF) اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺷﺪﻧﺪ. در آزﻣﺎﯾﺶ اول، ﺗﺠﺰﯾﻪ ﭘﺬﯾﺮی شکمبه ای ضایعات ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از 3 راس ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻧﺮ ﻣﻐﺎﻧﯽ ﻓﯿﺴﺘﻮﻟﻪ ﮔﺬاری ﺷﺪه در زﻣﺎنﻫﺎی 2، 4، 8، 12، 24، 48 و 72 ﺳﺎﻋﺖ تعیین شد. در آزمایش دوم کینتیک تولید گاز و در آزمایش سوم قابلیت هضم و تخمیر ضایعات با استفاده از آزمون تولید گاز مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش آخر اثرات جایگزینی نسبتهای مختلف از ضایعات در جیره بر میزان هضم و تخمیر آنها بررسی شد. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﺠﺰﯾﻪ ﭘﺬﯾﺮی شکمبه ای ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺑﻮﺟﺎری داﻧﻪ ﻣﺎﺷﮏ 18/70، گاودانه 48/73 و عدس 57/68 درصد و میزان تجزیه پذیری مؤثر ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻋﺒﻮر 2 درﺻﺪ در ضایعات بوجاری مذکور بترتیب 77/70، 98/72 و 4/76 درﺻﺪ بود. درآزمایش دوم، حداکثر تولید گاز در ضایعات بوجاری دانههای ماشک،گاودانه و عدس بترتیب 53/72، 22/69 و 95/63 میلی لیتر بر 200 میلی گرم ماده خشک بود. قابلیت هضم حقیقی ماده خشک ضایعات بوجاری مذکور نیز بترتیب 3/83، 6/83 و 87/78 درصد. غلظت اسیدهای چرب فرار نیز در ضایعات بوجاری گاودانه بیشتر از دیگر ضایعات بود. همچنین با جایگزینی سطوح 5/17 و 35 درصد این ضایعات بوجاری در جیره برههای در حال رشد موجب افزایش تولید گاز در مقایسه با شاهد گردید. بیشترین میزان تولید پروتئین میکروبی در جیره حاوی 35 درصد عدس و کمترین میزان این مؤلفه در جیرههای حاوی 35 درصد گاودانه و 5/17 درصد ماشک بود. غلظت کل اسیدهای چرب فرار در جیره شاهد کمترین و در جیره حاوی 35 درصد گاودانه بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد. جیرهها از نظر قابلیت هضم ظاهری و حقیقی ماده خشک و قابلیت هضم حقیقی ماده آلی اختلاف معنی داری با هم نداشتند.
