محمد معانی جو

منطقه آلموقلاق-دهگلان در 15 کیلومتری غرب همدان و در بخش شمالی زون سنندج-سیرجان قرار گرفته است. بر اساس مطالعات پتروگرافی، گرانیت های مورد مطالعه خصوصیات کانی شناسی و بافتی مشابهی دارند. گرانیت های منطقه آلموقلاق-دهگلان خصوصیات ژئوشیمیایی گرانیت های A-type را نشان می دهند و در نمودارهای تقسیم بندی گرانیت ها در محدوده گرانیت های A2-type قرار می گیرند. این سنگ ها متاآلومین بوده و عمدتاً دارای سرشت ماگمایی شوشونیتی و کالک آلکالن پتاسیم بالا هستند. بر اساس نمودارهای ژئوتکتونیکی، گرانیت ها عمدتاً در محدوده مشترک گرانیت های قوس آتش فشانی و گرانیت های درون ورقه ای قرار می گیرند که این موضوع نشان دهنده تشکیل آن ها در یک سیستم ماگمایی پس از کوهزایی (post-orogenic) مرتبط با فرورانش در حاشیه فعال قاره ای است. غنی شدگی از عناصر لیتوفیل بزرگ یون و عناصر با شدت میدان بالا (به ویژه Zr) حاکی از وجود یک منشأ پوسته ای برای گرانیت های مورد مطالعه است. همچنین، الگوی مسطح همراه با غنی شدگی از عناصر نادر خاکی سنگین نشان دهنده تشکیل ماگمای منشأ گرانیت ها در محدوده پایداری پلاژیوکلاز بدون حضور گارنت است. در گرانیت های مورد مطالعه مقادیر نسبت های (87Sr/86Sr)i و (143Nd/144Nd)i به ترتیب بین 702769/0 تا 706545/0 و 512431/0 تا 512558/0 و مقدار ɛNd(i) نیز بین 21/2+ تا 27/0- تغییر می کند. مقادیر ایزوتوپی Sr-Nd در گرانیت های آلموقلاق-دهگلان نسبتاً اولیه است. بر اساس محاسبات انجام شده، سن مدل نئودیمیم بر اساس گوشته تهی شده (TDM) برای گرانیت های مورد مطالعه بین 68/0 تا 95/0 میلیارد سال (میانگین 79/0 میلیارد سال) به دست آمده است که مربوط به زمان نئوپروتروزوئیک است. در پژوهش حاضر، بر اساس داده ها و شواهد موجود یک مدل ژئودینامیکی جدید برای تشکیل گرانیت های A-type در منطقه آلموقلاق-دهگلان پیشنهاد شده است. در این مدل، گرانیت های A-type از ذوب بخشی سنگ های چارنوکیتی پوسته زیرین در یک محیط کششی در حاشیه فعال قاره ای زون سنندج-سیرجان در زمان ژوراسیک پسین-کرتاسه پیشین ایجاد شده اند. لذا، تغییر رژیم تکتونیک فشارشی به کششی در زمان ژوراسیک پسین-کرتاسه پیشین در یک محیط کششی مانند محیط پشت قوس و یا حوضه pull apart در نتیجه عقبگرد (پسرفت) ورقه اقیانوسی نئوتتیس، عامل ماگماتیسم A-type در این منطقه بوده است. بر اساس ش