محمد معانی جو

چکیده: روستای داشکسن در غرب ایران در نزدیکی معدن طلای داشکسن یا ساری گونی قرار دارد. این روستا در 40 کیلومتری شمال شرق شهرستان قروه در استان کردستان واقع شده است. هدف از مطالعه حاضر برآورد شدت آلودگی عناصر سنگین ناشی از فعالیت معدن کاری در محدوده روستای داشکسن است. جهت انجام کار ابتدا از منطقه بازدید شد و از خاک، گیاه و آب نمونه برداری صورت پذیرفت. نتایج آنالیز فیزیکو شیمیایی نمونه های خاک نشان داد که میزان pH خاک در زمره خاک های خنثی است. همچنین بررسی میزان هدایت الکتریکی خاک نشان داد که خاک دارای کیفیت خیلی خوبی از لحاظ شوری است. از لحاظ ظرفیت تبادل کاتیونی به طور تقریبی با میانگین 16/15 میلی اکی والان قرار دارد و درصد مواد آلی نمونه ها در معدن داشکسن بین 3 تا 9 درصد با میانگین 73/4 درصد متغیر بوده است. در نهایت دانه سنجی رسوبات نشان داد که به طور کلی، خاک های منطقه متوسط تا دانه ریز و در حد ماسه، سیلت و رس است و اغلب در محدوده ماسه های گلی قرار گرفته اند و جورشدگی آن ها بسیار ضعیف می باشد و دارای درصد پایینی از کربنات کلسیم هستند. جهت ارزیابی مقدار آلودگی خاک های محدوده روستای داشکسن از شاخص های زیست محیطی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج ضریب آلودگی محدوده روستای داشکسن نشان داد که آلودگی شدید تا متوسط در منطقه وجود دارد. بیشترین ضریب آلودگی مربوط به عنصر سرب (80/9) است و مقادیر مربوط به آرسنیک- استرانسیوم– آنتیموان آلودگی نشان دهنده آلودگی نسبتاً شدیدی است. نتایج ضریب غنی شدگی نشان داد که در بیشتر نمونه ها آلودگی کمی دارند. بیشترین ضریب غنی شدگی مربوط به عنصر سرب (47/3) است و کبالت (26/0) کم ترین مقدار را به خود اختصاص داده است. نتایج شاخص زمین انباشت نشان داد که برای عنصر آنتیموان در تمامی نمونه هایی که از منطقه مورد مطالعه برداشت شده است به شدت آلوده می باشد. فاکتور مخاطره زیستی و پتانسیل مخاطره زیستی نشان داد که در آرسنیک و سرب نمونه هادر محدوده خطر زیست محیطی خیلی بالا و آنتیموان آنها دارای خطر زیست محیطی قابل توجهی است. عنصری با خطر زیست محیطی متوسط در منطقه مورد مطالعه وجود ندارد و سایر عناصر نیز در محدوده خطر کم قرار می گیرند. در تمامی نمونه های خاک برداشت شده در محدوده روستای داشکسن بار آلودگی بالاتر از عدد 1 به دست آمده است که نمایان گر این امر است که منط