محمد معانی جو

ایالت فلززایی ملایر-اصفهان واقع در بخش مرکزی پهنه دگرگونی-ساختاری سنندج-سیرجان، میزبان بیش از 120 ذخیره و اندیس معدنی سرب و روی (±نقره) بوده که کانسار چند فلزی آهنگران از جمله این کانسارها است. کانسار سرب-آهن (±نقره) آهنگران در جنوب شرق ملایر، با ماهیت چینه سان تا چینه کران در بخش شمالی ایالت فلززایی سرب و روی ملایر-اصفهان قرار گرفته است. قدیمی ترین سنگ های منطقه متعلق به دگرگونه های فیلیت، اسلیت و شیست های سیاه و سبز مزوزوییک است که توسط رسوبات کرتاسه زیرین به وسیله دگرشیبی پوشیده است. توالی کرتاسه زیرین در محدوده ی معدنی آهنگران دارای پنج زیر عضو شامل Kc1، Kc2، Kc3، Km، Kl است که زیر عضو سوم (Kc3) با دربرداشتن سنگ هایی از جنس آهک، دولومیت های آهکی، ماسه سنگ های دولومیتی، ماسه سنگ های کوارتزیتی و دولومیت های آهن دار به عنوان میزبانان اصلی کانی سازی محسوب می شود. کانی سازی آهنگران در دو افق انجام شده است. افق اول شامل زون کانه زایی سولفیدی (کانسنگ سولفیدی سرب-نقر-باریت) با ماهیت استراتاباند (Stratabound) در میزبان آهک، دولومیت و ماسه سنگ رخ داده است. افق دوم شامل کانسنگ اکسیدی (آهن و منگنز) با ماهیت استراتیفرم (Stratiform) در میزبان آهک های دولومیتی است. کانسنگ سولفیدی با داشتن گالن به صورت غالب و کالکوپیریت و سولفوسالت ها به صورت فرعی، دارای بافت و ساخت های رگه-رگچه ای، پرکننده فضای خالی، انشعابی، دانه پراکنده، موزاییکی و درهمرشدی است. از سوی دیگر ماهیت ماده معدنی در کانسنگ اکسیدی با دو رخساره مشخص شده است. رخساره ی توده ای شامل مجموعه کانه های هماتیت، گوتیت و مقادیر جزیی باریت با بافت و ساخت های اسفنجی، برشی و شبکه ای و رخساره ی لایه ای شامل مگنتیت مارتیتی با بافت جانشینی، گوتیت و هماتیت با بافت ریتمیک به صورت تناوبی از لامیناسیون های فاز سولفیدی باریت و فاز اکسیدی گوتیت و هماتیت مشخص می شوند. دولومیتی شدن، سیلیسی شدن، باریتی شدن و سولفیدی شدن دگرسانی های اصلی در مجموع در دو کانسنگ محسوب می شود. با توجه به الگوی توزیع عناصر با ارزش در نمونه های معدنی کانسنگ سولفیدی، در بین فلزات پایه، بالاترین تمرکز مربوط به عناصر مس، نقره و آنتیموان است. بر مبنای مطالعات تجزیه ریزکاو الکترونی (EPMA) مهمترین فاز های سولفیدی و سولفوسالتی حامل نقره، وآنتیموان متعلق به کانه های سولفی