محمد معانی جو

حوضه آبریز رودخانه شاوور با طول جغرافیایی '8 ° 48 تا ' 41 ° 48 شرقی و عرض ' 15 ° 31 تا ' 25 ° 31 شمالی، در شهرستان شوش، شمال غرب استان خوزستان بین دو حوضه آبریز دز و کرخه واقع شده است. این مطالعه به منظور ارزیابی زیست محیطی رودخانه شاوور و بررسی فلزات سنگین صورت گرفته است. واحدهای چینه شناسی حوضه آبریز رودخانه شامل: سازند آغاجاری، بخش لهبری، سازند کنگلومرای بختیاری و رسوبات آبرفتی جوان است. مطالعه ی زیست محیطی بر پایه ی بررسی پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و غلظت فلزات سنگین موجود در آب و رسوب بستر رودخانه انجام گرفته است. نتایج بررسی پارامترهای فیزیکی آب نشان دهنده کدورت آب با میانگین NTU 40 با رنگ و بوی طبیعی، مشکلی برای مصارف مختلف ایجاد نمی کند. تجزیه پارامترهای شیمیایی (Ca2+, Na+, K+, Mg2+, SO42-, HCO3-, Cl-, NO3, TH, SAR, TDS, EC) موجود در آب به همراه BOD, COD و DOرودخانه در محدوده استانداردهای جهانی قرار دارند. همچنین براساس نمودار پایپر و شولر، تیپ آب رودخانه بی کربناته کلسیم می باشد و از لحاظ آشامیدن در رده خوب و قابل قبول از لحاظ شرب قرار دارد. براساس طبقه بندی ویلکاکس، آب رودخانه شاوور در رده C3S1 قرار دارد و تقریبا می تواند برای آبیاری بیشتر محصولات بکار رود و از نظر مصارف کشاورزی در رده متوسط قرار می گیرد. اندازه گیری غلظت فلزات سنگین در آب و رسوب رودخانه با استفاده از دستگاه ICP – OES تعیین گردید. میانگین غلظت فلزات در رودخانه (Ni و Zn، Pb،Cu ، Cr، Cd،As) به ترتیب 6/77، 5/63، 6/7، 2/24، 5/60، 23/0، 82/2 بر حسب ppm است. به منظور ارزیابی کیفیت رسوبات، سنجش وضعیت آلودگی با استفاده از شاخص های کیفی غنی شدگی (EF)، انباشت ژئوشییمایی (I geo) و درجه آلودگی اصلاح شده (MCd) مورد بررسی قرارگرفت. شاخص های غنی شدگی و انباشت ژئوشیمیایی، وضعیت فعلی منطقه مورد مطالعه را برای اکثر فلزات، تمیز و غیرآلوده نشان میدهد. سهم آلودگی فلزات سنگین در رسوبات براساس شاخص ژئوشیمیایی مولر از روند Ni >Cd>Cr>Cu>As>Zn>Pb پیروی می کند. همچنین شاخص درجه آلودگی اصلاح شده، آلودگی رسوبات ایستگاه نمونه برداری را در محدوده بسیار پایینی از آلودگی بیان می کند. نتایج مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین در منطقه نسبت به مقادیر میانگین پوسته، استانداردهای کیفیت رسوب آمریکا (NOAA) و ISQGs کانادا در حد پا