محمد خانجانی

کنه های جنس Dermacentorو )Acari: Ixodidae) Hyalommaناقل اصلی بیماریهای تیلریوز، آناپلاسموز، تب کیو ، تب خونریزی- دهنده کریمـه کنگو، بیماری تب منقوط کوههای راکی و تب راجعه هستند چرا که سلولهای همولنف کنههای دامی برای بقای بیشتر کنه، با طیف وسیعی از باکتریها و ویروسها تکامل همراه پیدا کردهاند. کنههای دامی مخازن و ناقلین زنده برای این دسته از پاتوژنهای مهره داران هستند. کنه های دامی همچنین انگل خارجی پستانداران اهلی، عامل ایجاد کم خونی و تحریک میزبان نیز هستند. حتی اگر کنه هیچگونه عوامل بیماریزایی را نیز انتقال ندهد به سبب خونخواری از دامها، میتواند سبب آزار و اذیت حیوان، کم خونی و کاهش عملکرد اقتصادی آنها شود. به دلیل تعداد نسل زیاد و نتاج فراوان در هر چرخهی تولیدمثلی و فشار تکاملی بالا روی این موجودات، نرخ گونه زایی در این موجودات بالاست. پس رصد دایمی مخزن ژنومی کنههای دامی در کشور، برای اتخاذ راهکارهای کنترلی ضروری به نظر میرسد. مطالعه حاضر به منظور تعیین تنوع مورفولوژیک، شناسایی مولکولی و تعیین روابط تبارشناسی گونه های جنس های Dermacentorو Hyalommaبراساس ژن-های ITS2 ، 16s rRNAو cytbانجام شد. همچنین همولنف این کنه ها از لحاظ حضور یا عدم حضور پاتوژنهای ویروس CCHFو باکتریهای جنس کوکسیلا، آناپلاسما و ریکتزیا نیز مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه های کنه از نواحی مختلف ایران بر روی میزبـانهای مختلف جمع آوری شدند. نمونه ها از روی گوسفند، بز، شتر، گاو، لاکپشت، انسان و طبیعت جمعآوری شدند و آلودگی دامها به کنه های هیالوما در 17 استان خراسان، قم ، زنجان، اصفهان، تهران، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان، کرمان، لرستان، البرز، گیلان، مازندران، مرکزی، سمنان،کردستان و چهارمحال و بختیاری تشخیص داده شد. بیشترین میزان هیالوما 58درصد در استان سیستان و بلوچستان و کمترین میزان آن در استان کردستان 7درصد بوده است. آلودگی دامها به کنههای درماسنتور در 6استان کردستان، اردبیل، آذربایجان شرقی، زنجان، خراسان و سمنان تشخیص داده شد. بیشترین میزان درماسنتور 53درصد در استان اردبیل و کمترین میزان آن در استان زنجان 9 درصد بوده است. تعداد 820نمونه کنه Hyalommaنر بالغ و تعداد 750نمونه کنه Dermacentorنربالغ با اسـتفاده از کلیـدهای تشخیص مورفولوژیک در سطح گونه مورد شناسایی قرار گرفتند و ویژ