محسن جلالی

فسفر به عنوان یک عنصر ضروری برای گیاه در نظر گرفته می شود. این عنصر وظایف بسیار مهمی را در گیاه دارا می باشد. مقدار فسفر فراهم در خاک همیشه کمتر از کل مقدار فسفر در خاک است و در نتیجه کمبود فسفر به صورت معمول در گیاهان مشاهده می شود. افزودن کردن کودهای شیمیایی، بقایای آلی و غیرآلی به خاک می تواند راهکاری برای حل این کمبود باشد. باید به این نکته توجه داشت که در بسیاری از مواقع مقدار فسفر اضافه شده از حد نیاز گیاه بالاتر بوده، و در نتیجه منجر به آبشویی فسفر و در نهایت افزایش رشد جلبک ها و کاهش کیفیت آب می شود. با توجه به موارد گفته شده هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر افزودن کودهای مختلف فسفر بر فراهمی فسفر در خاک، تاثیر آن بر رشد گیاه، و همچنین تاثیر آن بر آبشویی فسفر از خاک می باشد. به منظور دستیابی به اهداف بالا، در فصل اول، کودهایی شامل 9 لجن فاضلاب از شهرهای مختلف ایران (اراک، اصفهان، کرمانشاه، رشت، سنندج، ساوه، شیراز، تاکستان، و تهران)، 2 نمونه بایوچار (بایوچار پوست گردو و بادام)، کود دامی، کود مرغی، بقایای گندم، دی آمونیوم فسفات، و سوپرفسفات تریپل مورد استفاده قرار گرفت. هر یک از این کودها به مقدار 100 میلی گرم بر کیلوگرم فسفر کل به یک نمونه خاک اضافه، و انکوباسیون گردید. در طول دوره انکوباسیون در زمان های 2، 9، 16، 23، 37، 58، 86، 121، و 163 روز نمونه برداری صورت پذیرفت و توسط سه عصاره گیر آب مقطر، السن، و مهلیچ-3 عصاره گیری شد. به طور کلی نتایج نشان داد که، افزودن منابع مختلفی از کودهای فسفری به خاک، قابلیت عصاره گیری فسفر را افزایش می دهد. فراهمی فسفر خاک، با اینکه مقدار فسفر کل برابری از طریق تیمارهای مختلف به خاک اضافه شده است، با یکدیگر متفاوت است، و افزودن آن ها به خاک نیازمند مدیریت های جداگانه ای می باشد. مدل های خطی و اسپلیت لاین، بیشترین غلظت فسفر را در آب زهکشی تیمارهای سوپرفسفات تریپل، دی آمونیوم فسفات، و لجن فاضلاب های کرمانشاه و تهران پیش بینی کردند. زمان انکوباسیون 16 روز می تواند زمان انکوباسیون مناسبی برای بررسی فراهمی فسفر از نظر کشاورزی و زیست محیطی باشد. در فصل دوم، تعداد 5 لجن فاضلاب، شامل لجن فاضلاب رشت، سنندج، ساوه، و تهران مورد استفاده قرار گرفت. از هریک از لجن فاضلاب ها به مقدار 100 میلی گرم بر کیلوگرم فسفر کل به 1 کیلوگرم خاک اضافه