رباعیّات عمر خیّام (1859) ترجمۀ فیتزجرالد احتمالاً محبوب ترین کتاب شعری است که تا کنون به انگلیسی منتشر شده است. اشعاری در باب تردید و تشکیک مذهبی سرودۀ منجّم ـ شاعرِ کلاسیک پارسی که با سنّت هایِ روزگارش عمیقاً سر ناسازگاری داشت. ترجمۀ فیتزجرالد در همان سال انتشار در بابِ منشاء انواع اثر چارلز داروین به روشنایِ نشر رسید، و این دو کتاب در کنار هم، فضایِ فکری بریتانیای اواخر عصر ویکتوریا را آینگی می کنند. از آن زمان به بعد، بخش اعظم این اثر، در سنجه با حجم اندکش، بیش از هر اثر دیگری من جمله کتاب مقدّس و آثار شکسپیر وارد زبانِ رایج روز شده است. فیتزجرالد می پنداشت که در شعر خیّام رفیقی شفیق یافته است، و رباعیّات او انگلیسی دورۀ پیشارافائلی را با پارسی به درستی و به طرز باشکوهی تلفیق می کند. این منظومه ترجمانِ روزی، از بام تا شام، در زندگی فرد متفنّنِ شکّاکِ پرشوری است به نظمی تلخ و شیرین، و آکنده از آرزو، تحسّر، و دانشی که «انگشت نگارنده می نویسد و چون نوشت حرکت کرده پیش می-رود و تو با همه تقدّس و زیرکی خویش نمی توانی آن را افسون کنی که حتّی نیم سطر را حذف کند و همه اشک های تو نیز یک کلمه از آن را فرونخواهد شست».
