کتاب سعدی و جانسون؛ دو ناهمزبان همدل اثر هلن اولیایی نیا اثری است در قلمرو ادبیات تطبیقی (فارسی ـ انگلیسی) که به تأثیرپذیری کتاب سرگذشت راسلاس شاهزادۀ حبشی (1759) ساموئل جانسون از گلستان سعدی می پردازد. کتاب حاضر در چارچوب ادبیات تطبیقی، خاصه مکتب فرانسوی، قرار می گیرد، زیرا اولیایی نیا بر اساس منابع معتبر و درجه اول یک یک این موارد تأثیرپذیری را برشمرده است. یکی از مهم ترین حوزه های پژوهشی مکتب تطبیقیِ فرانسوی بررسی روابط ادبی، خاصه تأثیر و تأثرات بین نویسندگان و شاعران ادبیات کشورهای مختلف است. مقاله حاضر به بررسی این کتاب در قلمرو ادبیات تطبیقی، به ویژه مطالعات تأثیر و تأثر، می پردازد. این مقاله داری سه بخش اصلی است: بخش اول به معرفی اثر و نویسندۀ آن می پردازد و نقاط قوت و ضعف آن را مشخص می کند. بخش دوم دربارۀ تحلیل صوری کتاب است و نقائص آن را بر می شمرد. و بخش سوم به تحلیل محتوایی اثر می پردازد. در پایان این بخش نکاتی عرضه شده که به غنای این اثر کمک می کند. نتیجه تحقیق این که نمی توان مدعای نویسنده که جانسون از طریق ترجمه های لاتین و فرانسوی از آثار فارسی با سعدی و اثرش آشنا شده و از آن در نگارش راسلاس به ویژه از لحاظ ساختار، مضمون و شیوۀ روایی تأثیر پذیرفته را قبول کرد.
