با توجه به تفاوت مفهوم پیشرفت متناسب با مبانی معرفتی و فلسفی، نگرش های فکری گوناگونی در ایران نسبت به صورت بندی این مسئله مباردت ورزیده اند. بر این اساس مقاله حاضر با استناد به نگرش های فوکو، هگل و نهایتا نگرش های بومی به بررسی صورت بندی مفهوم پیشرفت در رویکردهای هگلی و پست مدرن و اسلامی- ایرانی پرداخته و در تلاش برای پاسخ به این سئوال است که چه ارتباطی میان رویکردهای هگلی و پست مدرن با الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت وجود دارد؟ نگرش های هگلی در ایران نگاهی خطی به پیشرفت داشته و تنها الگوی ثابت در این امر را اخذ تجربه غرب می داند، در حالی که نگرش های پست مدرن دیدگاهی غیرخطی (گسست تاریخ) به پیشرفت داشته و الگوی معیار در امر پیشرفت را الگوهای غیرخطی می دانند. نگارندگان بر این باورند که الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، علی رغم تلاش برخی برای ارتباطش با رویکرد پست مدرن، ارتباط چندانی با این رویکرد به مفهوم پیشرفت نداشته و رویکردی مبتنی بر هستی شناسی و انسان شناسی و معرفت شناسی متفاوت را ارئه می دهد.
