محمدمهدی حاجیلوئی محب(گروه معارف)

ادیان و دستورات الهی، راهی برای هدایت جامعه به سوی خوبی ها و عمق بخشی به فضایل اخلاقی است. اگر جامعه بر پایه این آموزه ها تربیت شود، مسیری روشن به سوی کمال و سعادت فردی و اجتماعی گشوده خواهد شد. همین فرآیند برای رفتارهای فردی قابل پی جویی است. با این نگاه، می توان ترسیمی از فرد، خانواده و جامعه ی متعالی ارائه داد. پیداست که حرکت در مسیر رشد و سعادت، همواره با موفقیّت کامل همراه نبوده است، زیرا انحرافات و رذایل اخلاقی، پیمایش مسیر حق و دست یابی به کمال را تهدید می کنند. چنان که سقوط اخلاقی و اضمحلال فردی و اجتماعی را به دنبال داشته اند. رشد، بالندگی و پیمودن مسیر سعادت، در گرو پیشگیری و زدودن موانع و انحرافات در ساحت های گوناگون است. پیشگیری و مهار رذائل اخلاقی و قرار دادن جامعه در مسیر صحیح، وظیفه ذاتی ادیان و رهبران الهی و مصلحان اجتماعی است. این مهم، زمانی به نتیجه مطلوب خواهد رسید که خردمندانه و عالمانه صورت گرفته، تا به نتایجی ملموس و روشن منتهی شود. ضرورت، روش و الزامات مبارزه با انحرافات اخلاقی و اجتماعی در متون و آموزه های اسلامی به چشم می خورد. در همین راستا، اندیشه، گفتار و رفتار امام علی امیرمؤمنان (علیه السلام)، به دلیل قرار گرفتن ایشان در رأس مدیریت جامعه و تنش های خاص اجتماعی آن دوران، از اهمیّت به سزایی برخوردار است. بررسی وضعیت جامعه اسلامی در عصر امیرمؤمنان(علیه السلام)، نشان از وجود کج روی ها و انحرافات اخلافی و اجتماعی گوناگون دارد. مطالعه این برهه از تاریخ و بررسی گفتار و رفتار امام(علیه السلام) در مواجهه با این مسائل، افق های جدیدی را پیرامون موضوع گشوده و نظام واره ای از روش های پیشگیری، مهار و اصلاح انحرافات اجتماعی، به جامعه بشری عرضه خواهد کرد. پژوهش حاضر، ضمن بهره گیری از شیوه تحلیلی–توصیفی و با استناد به منابع و متون کتابخانه ای، با هدف «استخراج و تدوین روش های پیشگیری و اصلاح انحرافات اخلاقی و اجتماعی در آموزه های امیرمومنان (علیه السلام)» سامان یافته است. پی جویی ها نشان داد که امام (علیه السلام)، «دنیاطلبی و تجمل-گرایی ؛ پیروی نکردن از رهبری جامعه ؛ ولایت ناپذیری از رهبر عادل ؛ ریاست طلبی ؛ قدرت-طلبی ؛ تملّق و چاپلوسی و...» را به عنوان مصادیقی از انحرافات اخلاقی و اجتماعی بیان می-دارد. این مصادیق، پیامدهایی مانند «کم اهمیّت شدن حق و ارزش