آموزه های امیرمؤمنان(ع) بیانگر تأثیر شگرف عقل بر زیست اخلاقی انسان است. جستار حاضر در کنار درنگی کوتاه برای مفهوم شناسی عقل و اخلاق، به بررسی روایات مختلف در زمینه ی یاد شده پرداخته و بدین نتیجه دست یافته است که میزان تخلّق به فضایل اخلاقی با توانمندی های خِرد انسان ها دارای پیوندی معنی دار است. بخشی از پیوند مزبور، به جایگاه عقل در ایجاد و فهم گزاره های اخلاقی مربوط شده و بخش دیگری بیانگر تأثیر مستقیم عقل بر دوری از رذایل و دست یابی به فضایل است. بدین روی، خِرد انسان ها دارای نقشی محوری در رهبری رفتارها و دین داری بوده و تشخیص خیر و صلاح و آراستگی به فضایل از ره آوردهای عقل تلقّی می شود، که با کامل تر شدن آن، فضایل بیشتر و با عمق و کیفیّت بهتری به دست خواهد آمد. پس انسان های عاقل، زندگی اخلاق مدارانه ای خواهند داشت.
