پژوهش حاضر رابطه ی رذایل اخلاقی با عقل، در آموزههای امیرمؤمنان«علیه السّلام» را مورد بررسی قرار داده است، تا فرآیند این رابطه و تأثیر را ترسیم نماید. ضمن تبیین معنای لغوی و اصطلاحی اخلاق و عقل، روایات مختلفی که رذایل اخلاقی و عقل را با هم به کاربرده اند، مورد کاوش قرار گرفت. بررسیها نشان می دهد در نگاه امیرمؤمنان«علیه السّلام»، رذایل اخلاقی در زوال و سستی عقل تأثیر شگرفی دارند؛ در نتیجه، انسانهایی که به مسایل اخلاقی پایبند نیستند، از عقلانیّت کمتری برخوردار بوده و خِرد آنان در سیاهی رذائل روی به سستی و زوال می نهد، تا به حدّی که به مرگ عقلانیّت دچار می گردند. این تأثیر در سه گروه (ایجاد ویژگیهای منفی برای عقل، از دست رفتن بخشی و در نهایت، از بین رفتن و زوال کلّی عقل) قابل دسته بندی است؛ که در جستجوی حاضر به عوامل و مصادیق آثار مزبور نیز توجّه شده است.
