محمدحسین قبادی

چکیده: در این پژوهش تلاش شده است تا رفتار انحلالی برخی از سازندهای کربناته در استان کرمانشاه نسبت به تغییرات شرایط فیزیکو-شیمیایی سیال مورد ارزیابی قرار بگیرد. به این منظور از سازندهای ایلام-سروک، تله زنگ و شهبازان در مجاورت سدهای شیان، پاتاق و هواسان در بخش های غربی و جنوب غربی استان کرمانشاه در مجموع تعداد 165 نمونه برای انجام آزمایش های مختلف از جمله مطالعات سنگ شناسی، تعیین ترکیب شیمیایی، آزمایش های مقاومتی و انحلال پذیری تهیه شد. تأثیر محیط رسوبی بر رفتار انحلالی دو رخساره (عمیق و کم عمق) سازند تله زنگ نیز مورد بررسی قرار گرفته است. برای ارزیابی رفتار انحلالی نمونه های تهیه شده، از دستگاه آزمایش انحلال پذیری طراحی شده برای همین منظور استفاده گردید. نتایج بررسی سنگ شناسی نشان داد که سنگ های سازند شهبازان از نوع دولومادستون و سایر سازندها از وکستون تا پکستون/گرینستون متغیر هستند. غالب ترین اکسید موجود در نمونه ها CaO بوده که میزان این اکسید در نمونه های سازند شهبازان کمتر از سایر سازندها بوده است. میانگین مقاومت تراکمی تک محوره ی نمونه های آزمایش شده از 50/98 تا 18/80 مگاپاسکال متغیر بوده است. آزمایش های انحلال پذیری در این مطالعه در سه سطح pH (5/5، 0/6 و 5/7)، سه سطح فشار هیدرودینامیک (5/0، 7/0 و 2/1 اتمسفر) و دو سطح دمایی (8 و 15 درجه سانتیگراد) انجام شده است. نتایج این آزمایش ها نشان داد که بافت سنگ شناسی، ریزساختارها و ترکیب شیمیایی سنگ بیشترین تأثیر را بر رفتار انحلالی سنگ های مورد مطالعه دارند. نمونه های متعلق به سازندهای ایلام-سروک، رخساره عمیق سازند تله زنگ و رخساره کم عمق سازند تله زنگ بیشترین حساسیت انحلالی را نسبت به تغییرات pH سیال (از pH=7.5 تا pH=6.0) از خود نشان داده اند. ترکیب شیمیایی نمونه های سازند شهبازان سبب شده است تا رفتار انحلالی نمونه های این سازند تفاوت کاملاً مشخصی با نمونه های سایر سازندها داشته باشد.