در این پژوهش، جنگ نیابتی و تنش میان روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه از سال 1402تا 1392 (2013-2023) مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفته است و هدف از بررسی آن تاثیر بحران سوریه، عراق، یمن، لبنان و بحرین بر شکلگیری جنگهای نیابتی و در ادامه آن استمرار تنش منطقهای میان مناسبات تهران-ریاض بوده است. در این راستا، ایران و عربستان به عنوان دو بازیگر مهم و تاثیرگذار در منطقه، همواره در طول تاریخ روابط سینوسی و متغیر داشتهاند و بنابر راهبردهای خود در تحولات سوریه، عراق، یمن، لبنان و بحرین نقشآفرینی کردهاند. بنابراین، نگارنده برای پی بردن به این مسئله، با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از جمع آوری منابع و ماخذ کتابخانهای، مقالهای و اسنادی، به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی بوده است که تاثیر استراتژی جنگ نیابتی در منطقه غرب آسیا بر شکلگیری و استمرار تنش در مناسبات جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی طی یک دهه اخیر چه بوده است؟ در پاسخ به این سوال ایران و عربستان تلاش کردند تا با حمایت از نائبان منطقهای قدرت منطقهای خود را در منطقه افزایش دهند که این مهمترین عامل شکلگیری و استمرار تنش میان طرفین طی یک دهه اخیر در تحولات سیاسی-نظامی عمده در منطقه غرب آسیا بوده است. یافتههای پژوهش بیانگر این است که رقابت ایران و عربستان در تحولات رخ داده در سوریه، عراق، یمن، لبنان و بحرین موجب بروز جنگهای نیابتی میان این دو بازیگر در یک دهه اخیر شده است که در ادامه تنش و تیرگی روابط تهران-ریاض را به دنبال داشته است.
