1404/02/02
مرتضی قائمی

مرتضی قائمی

مرتبه علمی: استاد
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
نشانی:
تلفن: 038221294

مشخصات پژوهش

عنوان
بلاغت استعاره‌های مفهومی قرآنی در حیوان‌انگاری انسان
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها
استعاره‌های مفهومی، قرآن، حیوان‌انگاری انسان
سال 1403
مجله مطالعات ادب اسلامی
شناسه DOI
پژوهشگران مرتضی قائمی ، حسین بیات

چکیده

ر قرآن کریم، استعاره‌های مفهومی متعددی برای تعریف ماهیت انسان صالح و انسان گنهکار در حالات و شرایط گوناگون به کار رفته است ؛ از جمله استعاره "حیوان‌انگاری" که انسان را به ویژه در شرایط کفر و گناه به تصویر کشیده است. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، تلاش شده است با استفاده از قواعد استعاره مفهومی، حیوان انگاری انسان در متن قرآن بررسی گردد تا مشخص شود که در متن قرآن چه مفاهیمی از حوزه مبدأ «حیوان» بر حوزه مقصد «انسان» فرافکنی شده است. مهم‌ترین نگاشت‌های حاصل از این فرافکنی چیست؟ استفاده از استعاره مفهومی «انسان به مثابه حیوان » چه تأثیری در تبیین دیدگاه اسلامی نسبت به انسان دارد؟ نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده تناظری قابل تأمل بین رفتارهای مختلف حیوان و انسان در صفاتی چون علم بدون عمل، دنیاپرستی و حرص، کفر، شرک و تکذیب الهی و بت‌پرستی، لجاجت در کفر دارد و از حیواناتی چون سگ، بوزینه، الاغ، خوک، گورخر، بدترین جنبنده و عنکبوت برای عینی سازی مفاهیم فوق استفاده شده است. همچنین از حیوان انگاری در تجسم حالت انسان در محشر به ویژه در قالب استعاره تصویری(ملخ و پروانه) استفاده شده است. کاربرد استعاره‌های مفهومی با رویکرد حیوان‌انگاری باعث درک و فهم عمیق معانی انتزاعی و نهادینه شدن تأثیر آیات در وجود انسان است.