مرتضی قائمی

چکیده: واژه «تعادل» که در زبان فارسی از آن با عنوان برابری و در زبان انگلیسی با عنوان (equivalence) و در زبان عربی نیز با عنوان «التکافؤ» شناخته می شود، یکی از مسائل مهم ترجمه می باشد. برای آن که ترجمه یک متن بتواند از تعادل قابل قبولی برخوردار باشد، مترجم باید همه اجزای متن زبان مبدأ را مورد توجه قرار دهد. یکی از مهم ترین اجزای تعادل ترجمه ای را واژگان تشکیل می دهند. برابریابی برای کلمات، سخت ترین بخش ترجمه است که ظریف است و به تجربه، دانش و مهارت فراوان نیاز دارد و این امر در ترجمه متون دینی از حساسیت بیشتری برخوردار است . بنابراین پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکرد توصیفی - تحلیلی، فرایند « معادل سازی» و « برابری» را در سطح واژگان در پنج ترجمه فارسی ( ترجمه آقابان معزی، الهی قمشه ای، آیتی، فولادوند، رضایی اصفهانی) از نیمه دوم قرآن کریم بررسی کند. از این رو. پنج مؤلفۀ معنای ارجاعی، ضمنی، تقابلی، همایشی و آحاد معنایی مورد بررسی قرار می گیرد. برآیند پژوهش نشان می دهد که در مقوله برابریابی واژگانی چالش هایی وجود دارد که گاهی دقت در ترجمه را مورد هدف قرار می دهد. چنانکه در مقوله معنای ارجاعی، چالش هایی همچون ریشه یابی دقیق، نیاز به شناخت واژه در فرهنگ زبان مبدأ در زمان استعمال، شباهت شکلی برخی واژگان در زبان مبدأ و گاهی شباهت در زبان مبدأ و مقصدأ، باعث کاستی هایی در ترجمه می شود و توجه به این موارد در عملکرد مترجم موثر می-باشد. در معنای تقابلی و همایشی نیز شناخت بافت کلام و شناخت واژگان هم نشین از ضروریات است که نادیده گرفتن این مساله موجب ضعف برخی ترجمه ها در انتقال معانی شده است. در مقوله آحاد معنایی نیز غفلت از واژگان نشان دار و بی نشان و ساختمان معنایی واژه و عدم تمایز بین واژگان به ظاهر مترادف باعث ارائه معادل های غیردقیقی شده است. در معنای ضمنی نیز از جمله مسائل مهم، روش شناسی در انتقال مفاهیم بلاغی همچون استعاره، کنایه و مجاز است که عدم توجه به آن ترجمه را از دقت به دور می کند. با توجه به آنچه که از نمونه ها بررسی شده آقای رضایی و معزی در بخش معنای ارجاعی نسبت به بقیه بهتر عمل کرده اند. در معنای تقابلی و همایشی نیز ترجمه آقای الهی قمشه ای از آنجا که یک ترجمه آزاد وتفسیری می باشد سعی داشته این هم نشینی را بهتر رعایت کند و به ترجمه معجمی از واژگان بسنده نکند. در م