محمود اثنی عشری

نگرانی قابلتوجهی در مورد بروز بیماریهای ناشی از مصرف سبزیهای حاوی نیترات و نیتریت زیاد مانند اسفناج وجود دارد و این هنگامی اتفاق میافتد که میزان جذب نیترات از میزان مصرف آن توسط گیاه فراتر رود. در این پژوهش اثر سطوح مختلف مولیبدن بر میزان انباشت نیترات در اسفناج در شرایط کشت بدون خاک بررسی شد. این مطالعه بهصورت یک آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گردید. فاکتور اول شامل نیترات بهصورت نمک نیترات کلسیم ] [Ca (NO3)2-4H2Oدر سه سطح شامل صفر (نیترات هوگلند)، 10و 20درصد نیترات هوگلند و فاکتور دوم نیز شامل غلظت مولیبدن بهصورت نمک مولیبدات سدیم )(Na2Mo4Oدر چهار سطح شامل صفر، 1/5 ،0/5و 3میکرومولار بودند. صفات بیوشیمیایی مورد مطالعه شامل ( ،pHاسیدیته قابل تیتراسیون و مواد جامد محلول) و عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر، آهن، پتاسیم و مولیبدن) میزان نیترات و فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در ریشه و برگ بودند. براساس نتایج اسیدیته قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول و pHبا افزایش مولیبدن تا سطح 3میکرومولار افزایش یافت، اما کاربرد همزمان مولیبدن و نیترات اثر معنیداری بر صفات مذکور نداشت. بیشترین میزان نیترات برگ ( 3/24گرم در کیلوگرم وزن تر) و ریشه (2/91 گرم در کیلوگرم وزن تر) در تیمار ترکیبی نیترات 20درصد و مولیبدن شاهد مشاهده گردید. از طرفی بیشترین میزان فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز برگ در مولیبدن 3و 1/5میکرومولار و هر سه سطح نیترات بود. بیشترین میزان عناصر نیتروژن ( 3/14درصد)، فسفر ( 0/064درصد)، آهن ( 0/004درصد) و پتاسیم ( 0/78درصد) در تیمار ترکیبی مولیبدن 3و نیترات 20درصد اضافی مشاهده گردید و میزان عنصر مولیبدن در تیمار مولیبدن 3 میکرومولار و نیترات شاهد در بیشترین حالت خود ( 0/549میلیگرم در کیلوگرم) بود. بهطور کلی کاربرد مولیبدن در محلول غذایی اثر کاهنده روی تجمع نیترات و اثر افزاینده روی فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در داخل گیاه اسفناج داشت، بنابراین افزودن 3میکرومولار مولیبدات سدیم به محلول غذایی هوگلند در سیستم هیدروپونیک برای تولید اسفناج جهت دستیابی حداقل میزان انباشت نیترات توصیه میگردد.