محمود اثنی عشری

تجمع نیترات یک مشکل شایع در بیشتر سبزی های برگی است و هنگامی اتفاق می افتد که میزان جذب نیترات از میزان مصرف آن توسط گیاه فراتر رود. در این پژوهش اثر افزایش غلظت مولیبدن بر میزان انباشت نیترات در کاهو (Lactuca sativa L.) رقم "رایدر " در شرایط کشت بدون خاک بررسی شد که در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1400 اجرا شد. این مطالعه به صورت یک آزمایش فاکتوریل، دارای دو فاکتور در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام گردید. فاکتور اول افزودن نیترات (از نمک نیترات کلسیم) به محلول استاندارد هوگلند در سه سطح شامل (صفر)، 10 و 20 درصد و فاکتور دوم افزودن غلظت مولیبدن (از نمک مولیبدات سدیم) در سه سطح شامل صفر (شاهد)، 5 و 10 میکرومولار بودند که درمجموع 9 تیمار اعمال شد. برای هر تکرار چهار بوته در نظر گرفته شد که درمجموع 108 بوته مورداستفاده قرار گرفت. بستر کشت شامل کوکوپیت و پرلیت با نسبت مساوی بود. ویژگی های اندازه گیری شده عبارت از صفات رشد شامل: وزن تر و وزن خشک ریشه، وزن تر و وزن خشک برگ و درصد ماده خشک برگ و صفات بیوشیمیایی شامل: میزان کلروفیل های a، b و کل و کاروتنوئید کل، اندازه گیری ویتامین ث، ظرفیت آنتی اکسیدانی برگ، میزان فنل کل، نیتروژن، پتاسیم، مولیبدن و فسفر برگ، میزان نیترات در ریشه و برگ و فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در ریشه و برگ بودند که در پایان رشد اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که با افزایش میزان غلظت مولیبدن در محلول هوگلند، میزان مولیبدن در برگ نیز افزایش یافت و در مقابل، میزان نیترات برگ کاهش پیدا کرد، به طوری که در غلظت 10 میکرومولار مولیبدن، بیشترین میزان کاهش تجمع نیترات دیده شد. افزودن نیترات بیشتر از میزان استاندارد باعث افزایش وزن تر و وزن خشک اندام هوایی و وزن تر ریشه گردید. تجمع مولیبدن در ریشه باعث افزایش وزن خشک ریشه نسبت به شاهد شد. استفاده از تیمار نیترات و مولیبدن باعث ایجاد تغییرات معنی داری در میزان کلروفیل های a، b و کل شد. همچنین با کاربرد تیمار های نیترات و مولیبدن میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی، میزان فنل کل و ویتامین ث در برگ کاهو افزایش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق می توان توصیه کرد که با اضافه کردن مولیبدن به محلول غذایی هوگلند در سیستم هیدروپونیک برای پرورش کاهو، نیترات موجود در برگ های این گیاه کاهش می ی