مهرداد براتی

ﮐﺎﻧﺴﺎر آﻫﻦ ﻇﻔﺮآﺑﺎد در 12 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی ﺷﻤﺎلﻏﺮب ﺷﻬﺮ دﯾﻮاﻧﺪره و در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺷﻤﺎﻟﯽ زون آذرﯾﻦ- دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﻨﻨﺪج- ﺳﯿﺮﺟﺎن واﻗﻊ ﺷـﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ذﺧﯿﺮه، ﻋﺪﺳﯽ ﺗﺎ ﺻﻔﺤﻪای ﺷﮑﻞ ﺑﻮده و درون ﯾﮏ زون ﺑﺮﺷﯽ و در ﺳﻨﮕﻬﺎی ﻣﯿﺰﺑﺎن ﮐﺎﻟﮏﺷﯿﺴﺘﯽ و آﻫﮑﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ . ﻣﮕﻨﺘﯿﺖ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﻮدهای، ﮐﺎﺗﺎﮐﻼﺳﺘﯽ و ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ، ﮐﺎﻧﻪ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺴﺎر اﺳﺖ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﯿﺮﯾﺖ و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎﻧﯿﻬﺎی ﺳﻮﻟﻔﯿﺪی ﻧﯿﺰ در آن ﭘﯿـﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎی اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﯽ، ﺟﺰﺋﯽ و ﮐﻤﯿﺎب ﺑﻪ روﺷﻬﺎی ICP-MS و ICP-AES اﻧﺠـﺎم ﮔﺮدﯾـﺪ . ﺑﺮاﺳـﺎس ﻧﺴـﺒﺘﻬﺎی ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺰﺋﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﮐﺎﻧﺴﻨﮓ ﻣﮕﻨﺘﯿﺘﯽ و ﻧﻤﻮدارﻫﺎی ))Ni/(Cr+Mn ﺑﻪ Ti+V و Ca+Al+Mn ﺑﻪ Ti+V( ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺴـﺎر ﻇﻔﺮآﺑﺎد در ﻣﺤﺪوده ﮐﺎﻧﺴﺎرﻫﺎی اﺳﮑﺎرﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﻧﻤﻮدارﻫﺎی ﻋﻨﮑﺒﻮﺗﯽ رﺳﻢ ﺷﺪه، ﯾـﮏ ﺳـﯿﺮ ﻧﺰوﻟـﯽ و ﯾﮑﻨﻮاﺧـﺖ از ﻋﻨﺎﺻـﺮ LREE ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ HREE، را ﻫﻤـﺮاه ﺑﺎ آﻧﻮﻣـﺎﻟﯽﻫﺎی ﻣﻨﻔـﯽ از Eu )ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ppm0/06( و Ce )ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ 0/94 ppm( ﻧﺸــﺎن ﻣـﯽ دﻫـﺪ . ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﻟﮕﻮی ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎدر ﺧﺎﮐﯽ ﻣﮕﻨﺘﯿﺖﻫﺎی ﻇﻔﺮآﺑﺎد ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﻧﺴﺎرﻫﺎی آﻫﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ اﻟﮕـﻮی ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻧﺎدر ﺧﺎﮐﯽ در ﻇﻔﺮآﺑﺎد، ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺴﺎرﻫﺎی ﻧﻮع اﺳﮑـﺎرﻧﯽ دارد. ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮای REE ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐـﻪ ﺳﯿﺎﻻت ﮔﺮﻣﺎﺑﯽ ﻣﺆﺛﺮ در ﮐﺎﻧﻪزاﯾﯽ، ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﻨﺸﺄ ﻣﺎﮔﻤﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ و ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎی ﺗﻔﺮﯾﻖ و ﺗﺒﻠﻮر ﺗﻮدهﻫﺎی آذرﯾﻦ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻓـﺎز ﺳﯿﺎل آﻫﻦدار ﺗﺸﮑﯿﻞ و ﺗﺰرﯾﻖ آن درون ﺳﻨﮕﻬﺎی ﮐﺮﺑﻨﺎﺗﯽ، ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﺳﮑﺎرن آﻫﻦدار را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.