مهرداد براتی

رگه پگماتیتی جنوب ارزان فود (MB2) در فاصله 30 کیلومتری جنوب شرق شهرستان همدان و مجاورت توده پلوتونیک الوند قرار دارد. این رگه از دیدگاه زمین شناسی-ساختاری ایران بخشی از زون دگرگونی سنندج-سیرجان می باشد. رگه پگماتیتی جنوب ارزان فود با امتداد N28°W واقع شده که در درون سنگ میزبان شیستی تزریق شده است. ضخامت این رگه 5/0 تا 5/2 متر با طولی قریب به 180 متر می-باشد که حداکثر تا عمق 5 متر برداشت شده است. سنگ های دربرگیرنده رگه پگماتیتی شامل، آندالوزیت گارنت شیست، استارولیت شیست، تورمالین شیست و میکا شیست هستند. رگه MB2دارای زون حاشیه (آمفیبول و پلاژیوکلاز کلسیک) و زون دیواره (پلاژیوکلاز سدیک و کلسیک، آمفیبول، گارنت و تورمالین) و زون میانی (پلاژیوکلاز سدیک و پتاسیک، مسکویت و زون هسته (کوارتز دودی) می باشد. رگه MB2 دارای سرشت کالک آلکالن است. بررسی الگوی عناصر کمیاب نمونه های محدوده مورد مطالعه نشانگر غنی شدگی بالایی از عناصر Ce، Gd، Nb، Rb، Sn، P، Cs، Li، Ta، Th، Be، Sr، Cu و Tl و تهی شدگی از عناصر Ba،Pr ، Sm، Tb، Yb، U، و Zr را نشان می دهد که سبب می شود پگماتیت های این منطقه در گروه LCT (Lithium Cesium Tantaium) قرار گیرد. این رگه بیان گر آن است که نمونه های پلاژیوکلاز اکثرا در گروه بریل و کلمبیت و نمونه های موسکویت در دو رده کمپلکس آلبیت اسپودومن و کمپلکس غنی از Li, Ta, Cs قرار گرفته اند. میزان شوری و دمای همگن شدن، میانبارهای سیال در رگه MB2 بیانگر شوری پایین و دمای متوسط هستند که این مقادیر با حضور فازهای جامد نمک در مطالعات پتروگرافی سیالات درگیر نیز تایید می شود. سیال های کانه ساز محدوده مورد مطالعه عمدتا در گستره آب های دگرگونی و اختلاط با آب های جوی و فرایندهای جوشش می باشد. در نهایت به نظر می رسد که تشکیل رگه پگماتیتی ازرانفود با گروه LCT با مدل ارائه شده توسط گالشوک و وانستون (2005) مطابقت دارد که بر مبنای آن در زون شماره 2 (Nb>Ta) قرار می گیرد.