محسن بابائی

مدیریت ضایعات ساختمانی اهمیت زیادی در راستای حفاظت از محیط زیست و اقتصاد جامعه دارد. از طرفی، با توجه به افزایش شهرنشینی و نیاز به ساخت ساختمان های جدید و نوسازی ساختمان های فرسوده، حجم ضایعات ساختمانی به طور چشمگیری افزایش یافته است. هدف اصلی در پژوهش حاضر، ارائه راهکار جدید برای تخمین حجم ضایعات ساختمانی بر مبنای مدل سازی رفتار مالکان است. این پژوهش در گام اول با شناسایی جامعه هدف و با استفاده از پرسش نامه و بهره گیری از مدل های انتخاب گسسته و لجستیک (لوجیت دوگانه) به صورت توأمان، در راستای شناسایی متغیر های تأثیرگذار بر ترجیحات و نگرش مالکان اقدام کرده است. سپس در گام دوم، متغیرهای شناسایی شده با استفاده از روش های صحت سنجی موجود ارزیابی شده اند. طبق نتایج به دست آمده از این پژوهش، مدل قادر است در 8/84 درصد موارد، املاک مستعد تخریب را به درستی پیش بینی کند. با توجه به این که مطالعات اندکی در خصوص شناسایی ترجیحات مالکان مبنی بر عوامل مؤثر در تخریب صورت گرفته است، امکان مقایسه نتایج با سایر پژوهش ها وجود ندارد؛ ازاین رو، برای اعتبارسنجی نتایج به دست آمده و کاربردی بودن پژوهش حاضر، با استفاده از بازدید میدانی و اطلاعات اخذ شده از بخش شهرسازی شهرداری کلان شهر تبریز، املاک با کاربری مسکونی در حوزه استحفاظی شهرداری منطقه ی 2 تبریز به عنوان نمونه انتخاب شد و مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، 7518 ملک بررسی شد و تعداد 490 ملک مستعد تخریب شناسایی شد که با تعداد مجوز های تخریب و نوسازی صادر شده در سال 1401 که برابر 436 بود 11 درصد اختلاف داشت. سپس املاک دارای ویژگی یکسان در 85 تیپ مختلف شناسایی و دسته بندی شدند. در ادامه با استفاده از ضرایب ثابت مدل و متغیرها، ضریب لوجیت متناظر با ویژگی منحصر به فرد املاک محاسبه و در نهایت به تعداد املاک مشابه ضرب شد تا تعداد املاک مستعد تخریب به دست آید. همچنین، حجم ضایعات ساختمانی در صورت تخریب تمامی املاک شناسایی شده به عنوان املاک مستعد تخریب (در بدبینانه ترین حالت) برابر 192 هزار تن برآورد شد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که متغیرهایی شناسایی شده همچون موقعیت ملک، ارزش منطقه ملک، متراژ ملک، قدمت بنا، عرض معبر، نسبت ملک های نوسازی شده به ملک های فرسوده، و در نهایت تعداد طبقات موجود ملک جز متغیرهای معنادار بوده و در ترجیحات مالکان مبن