به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر در مزرعه و آبیاری تکمیلی بر سرعت سبز شدن و عملکرد دو رقم نخود زراعی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در همدان انجام شد. تیمارهای آبیاری تکمیلی (آبیاری در مرحله گلدهی، آبیاری در مراحل گلدهی و غلافدهی و تیمار بدون آبیاری تکمیلی)، در کرتهای اصلی و ترکیب دو عامل رقم نخود (آزاد و هاشم) و پرایمینگ (پرایم شده با آب و پرایم نشده) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. البته در مورد سرعت سبز شدن طرح به صورت فاکتوریل (رقم و پرایمینگ) تجزیه گردید (سبز شدن در شرایط بدون آبیاری انجام شد). نتایج نشان داد که اعمال تیمار پرایمینگ در مزرعه سرعت سبز شدن را در هر دو رقم نخود حدود 31 درصد افزایش داد. در سایر صفات مورد بررسی (درصد سبز شدن، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در متر مربع، وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیک و اقتصادی) نیز به جز شاخص برداشت، پرایم کردن سبب افزایش قابل توجهی در آنها گردید که در مورد عملکرد اقتصادی این افزایش نسبت به تیمار پرایم نشده به 13/5 درصد رسید. همچنین آبیاری تکمیلی به ویژه در مراحل گلدهی و غلافدهی صفات مذکور را به طور معنیداری بهبود بخشید و در مقایسه میان ارقام رقم آزاد واکنش بهتری نسبت به آبیاری تکمیلی نشان داد.
