محمدعلی ابوطالبیان

سیب زمینی (Solanum tuberosum L.)، بعد از برنج و گندم از نظر میزان مصرف، سومین محصول مهم در جهان است. این محصول برای دستیابی به رشد مناسب و در نهایت عملکرد قابل قبول به آبیاری مطلوب نیاز دارد. با توجه به شرایط اقلیمی ایران، مطالعه اثرات کم آبیاری و بررسی روش های افزایش مقاومت این گیاه ضرورت دارد، لذا به منظور بررسی عملکرد غده، شاخص های فیزیولوژیک و کارایی مصرف آب در دو سال زراعی 1398 و 1399، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. در هر سال عوامل آزمایش شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری پس از 70، 90، 110 و 130 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A) و کود زیستی در شش سطح بود. سطوح عامل کود زیستی شامل بیوفسفات، میکوریزا Funneliformis mossea، میکوریزا Rhizoglomus fasciculatum، ترکیب بیوفسفات + میکوریزا F.mossea، ترکیب بیوفسفات + میکوریزا R. fasciculotum و شاهد بود. با توجه به نتایج این مطالعه، در تیمارهای کاربرد میکوریزا، همزیستی قابل قبولی بین ریشه سیب زمینی و هر دو گونه قارچ میکوریزا (R. fasciculatum و F. mosseae) برقرار شد، اما این همزیستی در حضور کود بیوفسفات کاهش یافت. افزایش تنش رطوبتی سبب کاهش عملکرد گردید ولی کاربرد کودهای زیستی منجر به بهبود اثرات سوء تنش رطوبتی شد. بر اساس نتایج بدست آمده تنش شدید رطوبتی (آبیاری پس از130 میلی متر تبخیر)، نسبت به تیمار شاهد (آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر)، منجر به کاهش عملکرد غده و حداکثر شاخص سطح برگ شد و به ترتیب برابر با 79/46 و 81/46 درصد گردید. نتایج مربوط به عملکرد سیب زمینی نشان داد که استفاده از کودهای زیستی F. mossea، R. fasciculotum و بیوفسفات بیشترین تاثیر را بر روی صفات عملکرد غده و شاخص سطح برگ داشتند. بهبود عملکرد غده در شرایط تنش رطوبتی شدید برای کودهای زیستی: فونلیفرمیس موسه آ، ریزوگلوموس فاسیکولاتوم، بیوفسفات، ترکیب باکتری بیوفسفات و فونلیفرمیس موسه آ و ترکیب باکتری بیوفسفات و ریزوگلوموس فاسیکولاتوم نسبت به تیمار شاهد به ترتیب برابر با 65/38، 41/37، 63/32، 11/20 و 91/12 درصد بود. استفاده از کودهای زیستی Funneliformis mossea، Rhizoglomus fasciculatum و بیوفسفات منجر به افزایش شاخص کارایی مصرف آب در تیمار تنش رط