به منظور ارزیابی اثر محلول پاشی اسید هیومیک و کود زیستی بیوفسفات بر کارایی زراعی فسفر و اجزای مهم فیزیولوژیکی به همراه عملکرد و اجزای عملکرد دانه گیاه زراعی نخود رقم زراعی منصور، تحقیقی به صورت فاکتوریل و در چهارچوب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در محل مزرعه آزمایشی واقع در دستجرد همدان و در سال زراعی 1400 صورت گرفت. عوامل مورد بررسی شامل اسید هیومیک در سه سطح (شاهد، غلظت 3 در هزار و غلظت 6 در هزار)، کود زیستی بیوفسفات در دو سطح (شاهد و مصرف کود) و کود فسفر در دو سطح (شاهد و مصرف کود) بودند. به عنوان نتیجه در شاخص های فیزیولوژیک، کارایی زراعی فسفر، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب تغییر های معنی دار و مثبتی مشاهده شد. بیشترین مقدار سرعت رشد محصول (با مقدار عددی 16 گرم در متر مربع در روز) و شاخص سطح برگ (47/2) و همچنین بیشینه عملکرد بیولوژیک (748 گرم در متر مربع)، در تیمار مصرف همزمان اسید هیومیک 6 در هزار، کود زیستی و فسفر مشاهده شد. دو سطح 6 در هزار و 3 در هزار اسید هیومیک در شاخص سرعت جذب خالص(NAR) اختلاف آماری ایجاد نکردند اما در استفاده توأم با کود زیستی و کود فسفر بالاترین مقدار را موجب شدند. همچنین نتایج نشان داد مصرف اسید هیومیک به همراه کود زیستی و کود فسفات باعث افزایش عملکرد دانه (47 درصد)، شاخص برداشت (158 درصد) و تعداد غلاف در بوته (43 درصد) شد. مصرف اسید هیومیک 6 در هزار به همراه کود فسفر باعث افزایش معنی دار وزن صد دانه (60 درصد) شد، همچنین کارایی زراعی فسفر تحت اثر اسید هیومیک 6 در هزار (33 درصد) و کارایی مصرف آب تحت تاثیر بیوفسفات و اسید هیومیک 6 در هزار (1/19 درصد) افزایش یافت. بنابراین مصرف این ترکیب های تیماری در نخود جهت بهبود شاخص های فیزیولوژیکی رشد، عملکرد دانه و کارایی مصرف آب و کارایی زراعی فسفر در نخود در شرایط آبیاری کامل مزرعه مناسب می باشد.
