محمدعلی ابوطالبیان

به منظور ارزیابی تاثیر پرایم بذر در مزرعه و کاربرد قارچ مایکوریز در افزایش تحمل به تنش شوری ارقام گندم در منطقه اصفهان آزمایشی به صورت اسپیلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال (1393 و1394) در مزرعه مرکز آموزش جهاد کشاورزی اصفهان واقع در کبوترآباد اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل دو سطح شوری آب آبیاری (3 دسی-زیمنس برمتر و دیگری 11 دسی زیمنس بر متر) در کرت های اصلی، سه سطح کاربرد قارچ گلوموس (دو گونه اینترارادیس و موسه آ و عدم کاربرد) و دو سطح پرایمینگ (پرایم در مزرعه با آب معمولی و عدم پرایم) و دو رقم گندم (ارگ و پارسی) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که تنش شوری بر بسیاری از صفات اندازه گیری شده مؤثر بود و کاربرد مایکوریزی سبب کاهش اثرات منفی تنش بر درصد و سرعت سبز شدن (25%) تجمع سدیم در اندام هوایی (33%)، شاخص سبزینگی (10%)، کلون-زایی (36%)، پرولین (22%)، عملکرد دانه (15%) و بیوماس (7%) شد. بیشترین شاخص سطح برگ در هر دو سال از رقم ارگ در شرایط عدم شوری در تلقیح با قارچ گلوموس اینترارادیس به دست آمد. همچنین بیشترین تجمع ماده خشک کل (1778 گرم در متر مربع) در شرایط عدم شوری با کاربرد قارچ گلوموس موسه آ در رقم پارسی حاصل شد. شوری و تلقیح با قارچ به ترتیب 52 و 18 درصد پرولین را افزایش دادند. نتایج تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه رقم پارسی نشان داد که اثر سال، تنش شوری، در سطح احتمال یک درصد و اثر پرایمینگ، تلقیح، سال در شوری، پرایمینگ در تلقیح در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بودند. در رقم ارگ نیز علاوه بر اثرات شوری، پرایمینگ و تلقیح، برهمکنش پرایمینگ در تلقیح نیز معنی دار شد. نتایج نشان داد در رقم پارسی عملکرد دانه در سال دوم بیشتر از سال اول بود همچنین در شرایط عدم پرایمینگ، کاربرد موسه آ بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد. بالاترین عملکرد دانه این رقم مربوط به عدم پرایمینگ (شاهد) و تلقیح با موسه آ و پرایمینگ و تلقیح با اینترارادیس با میانگین های 5/547 و 5/515 گرم در مترمربع بوده که با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشتند. نتایج همچنین نشان داد، شوری موجب کاهش 23 درصد عملکرد دانه در رقم ارگ شده و همچنین پرایمینگ موجب افزایش (6/5 درصدی) اثرات تلقیح با اینترارادیس شده، ولی تاثیر منفی بر عملکرد دانه در گیاهان شاهد و گیاهان تلقیح شده با مو