به منظور مطالعه شاخص های فیزیولوژیک رشد و عملکرد سویا تحت تأثیر جایگذاری قسمتی از نیتروژن همراه با فسفر در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینای همدان بهصورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه 90 و 120 میل یمتر تبخیر از ، تکرار انجام شد. فاکتور اول تنش رطوبتی شامل سه سطح آبیاری پس از 60 بود که در کرت های اصلی قرار داده شد و در کر تهای فرعی نیز دو عامل نیتروژن (در دو A تشتک کلاس سطح جایگذاری بخشی از نیتروژن با فسفر و مصرف پخشی) و فسفر (در دو سطح جایگذاری و عدم مصرف) به صورت فاکتوریل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که جایگذاری همزمان نیتروژن و فسفر در تمامی سطوح آبیاری اثر معن یداری بر روند تغییرات شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و سرعت جذب خالص داشت و سبب افزایش آنها شد. تنش رطوبتی منجر به کاهش سرعت رشد محصول گردید. طبق نتایج مورد بررسی، سرعت رشد محصول، در بازه زمانی 35 تا 45 روز پس از کاشت، روند افزایشی خود را در پیش گرفته و 65 روز پس از کاشت به حداکثر میزان خود رسید. بعد از این مرحله سرعت رشد محصول کاهش یافت و در بازه زمانی 95 تا 100 روز پس از کاشت به سمت صفر میل نمود. بیشترین تجمع ماده خشک و سرعت رشد محصول از تیمار آبیاری پس از 60 میلی متر تبخیر و جایگذاری نیتروژن با فسفر بهدست آمد. بر طبق نتایج، جایگذاری نیتروژن با فسفر، اثر منفی تنش رطوبتی را بر شاخص های رشد سویا کاهش داد. جایگذاری نیتروژن با فسفر عملکرد دانه را نسبت به مصرف پخشی 3855 کیلوگرم در هکتار رسانید. در این پژوهش جایگذاری / 11 درصد افزایش داد و به 8 / نیتروژن با فسفر 4 نیتروژن با فسفر در آبیاری پس از 90 میل یمتر تبخیر مانع از کاهش معنیدار عملکرد روغن نسبت به آبیاری پس از 60 میل یمتر تبخیر گردید.
