محمدعلی ابوطالبیان

به منظور مطالعه عملکرد، اجزای عملکرد، شاخص های فیزیولوژیک رشد و کارایی زراعی فسفر در گیاه سویا تحت تأثیر مصرف نواری نیتروژن با فسفر در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول تنش رطوبتی شامل سه سطح آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی متر تبخیر بود که در کرت های اصلی قرار داده شد و در کرت های فرعی نیز دو عامل نیتروژن (در دو سطح مصرف نواری و مصرف پخش) و فسفر (در دو سطح مصرف نواری و عدم مصرف) به صورت فاکتوریل قرار گرفتند. نتایج نشان داد با مصرف نواری نیتروژن تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف به ترتیب 8 و 21/16 درصد افزایش یافت. مصرف نواری نیتروژن با فسفر عملکرد دانه را نسبت به مصرف پخش نیتروژن با فسفر 4/11 درصد افزایش و به 8/3855 کیلوگرم در هکتار رسانید. همچنین جایگذاری همزمان نیتروژن و فسفر در تمامی سطوح آبیاری اثر معنی داری بر روند تغییرات شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و سرعت جذب خالص داشت و سبب افزایش آن ها شد. تنش رطوبتی منجر به کاهش سرعت رشد محصول شد. طبق نتایج مورد بررسی، سرعت رشد محصول، در بازه زمانی 35 تا 45 روز پس از کاشت، روند افزایشی خود را در پیش گرفته و 65 روز پس از کاشت به حداکثر میزان خود رسید. مصرف نواری نیتروژن در سطوح آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی متر تبخیر، کارایی زراعی فسفر را به ترتیب 3/14، 6/27 و 4/35 درصد افزایش داد. عملکرد روغن نیز در مصرف همزمان نیتروژن با فسفر نسبت به مصرف فسفر به‎تنهایی در سطح آبیاری پس از 60 میلی متر تبخیر افزایش معنی‎داری به‎میزان 7/19 درصد نشان داد. به طور کلی مصرف نواری نیتروژن و فسفر در تمامی سطوح آبیاری عملکرد دانه و روغن را افزایش داد و سبب کاهش اثر منفی تنش رطوبتی بر سویا گردید.