محمدعلی ابوطالبیان

به منظور بررسی اثر کاربرد مایکوریزا و برادی ریزوبیوم بر عملکرد سویا در سطوح مختلف نیتروژن استارتر، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در بهار و تابستان سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای همدان انجام شد. کود استارتر در سه سطح 0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، برادی رایزوبیوم در دو سطح مصرف و عدم مصرف و مایکوریزا (Glomus mossea) نیز در دو سطح مصرف و عدم مصرف، فاکتورهای این آزمایش بودند. نتایج نشان داد که وزن خشک کل، سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد زیستی و درصد همزیستی مایکوریزایی به طور معنیداری تحت تاثیر برهمکنش عوامل مورد بررسی قرار گرفتند. مصرف توام مایکوریزا و برادی ریزوبیوم نسبت به مصرف منفرد مایکوریزا و برادی ریزوبیوم، به ترتیب باعث افزایش 5/16 و 5/38 درصدی بیشینه ماده خشک گیاه شد. بیشترین شاخص سطح برگ گیاه سویا از کاربرد 30 کیلوگرم نیتروژن و تلقیح برادی ریزوبیوم و کمترین مقدار آن از عدم مصرف نیتروژن و عدم تلقیح برادی ریزوبیوم به دست آمد. کاربرد مایکوریزا باعث افزایش 12/19 و 6/26 درصدی شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول شد. در تمامی سطوح کود نیتروژن استارتر، برهمکنش مایکوریزا و برادی ریزوبیوم باعث افزایش ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در بوته و وزن دانه شد. بیشترین تعداد دانه در غلاف از ترکیب تیماری 30 کیلوگرم نیتروژن با برادی ریزوبیوم بدست آمد؛ همچنین مصرف مایکوریزا و برادی ریزوبیوم تعداد دانه در غلاف را افزایش داد. بیشترین وزن هزار دانه نیز از تلقیح همزمان گیاهان با برادی ریزوبیوم و مایکوریزا در عدم مصرف نیتروژن بدست آمد. مصرف 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، کاهش 22/20 درصدی همزیستی مایکوریزایی را نسبت به عدم مصرف کود استارتر در پی داشت. مصرف همزمان برادی ریزوبیوم و مایکوریزا در سطح30 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، بیشترین عملکرد دانه (67/511 گرم بر مترمربع)، عملکرد زیستی (16/1223 گرم بر مترمربع)، عملکرد روغن (56/99 گرم بر مترمربع) و عملکرد پروتئین (29/191 گرم بر مترمربع) را تولید نمود. بنابراین مصرف 30 کیلوگرم در هکتار نیتروژن استارتر به همراه کاربرد همزمان برادیریزوبیوم و مایکوریزا، ضمن تولید عملکرد بالا، کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژن را در پی داشت.