محمدرضا عبداللهی

تاتوره یک گیاه دارویی بسیار مهم جهت تولید انواع آلکالوئید می باشد. طولانی بودن خواب بذر و مشکل جوانه زنی بذور آن، عمده ترین مانع برای تکثیر خارج فصل این گیاه می باشد. بر این اساس، این پژوهش به منظور رفع مشکل جوانه زنی تاتوره، به صورت یک آزمایش فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. عامل اول شامل دو اکوتیپ تاتوره (همدان و اصفهان)، عامل دوم شامل سه سطح تیمارهای فیزیکی شکست خواب ( شامل تیمارهای عدم خراش دهی؛ خراش دهی با کاغذ سمباده و گرمادهی مرطوب حمام بن ماری به مدت 7 روز در دمای 60 درجه سانتی گراد؛ خراش دهی با کاغذ سمباده و سرمادهی خشک بمدت 7 روز در دمای 4 درجه سانتی گراد) و عامل سوم شامل پنج سطح تیمارهای شیمیایی شکست خواب (عدم کاربرد تیمار شیمیایی [قرار دادن بذور در آب مقطر از زمان شروع آزمایش تا انتهای آن]؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه + جیبرلین 500 قسمت در میلیون بمدت 48 ساعت؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه + نیترات پتاسیم 300 قسمت در میلیون (قرار دادن بذور در محلول نیترات پتاسیم از زمان شروع آزمایش تا انتهای آن)؛ سود20 درصد بمدت 90 دقیقه + جیبرلین 500 قسمت در میلیون بمدت 48 ساعت + نیترات پتاسیم 300 قسمت در میلیون بودند) بود. نتایج نشان داد که اثر متقابل بین اکوتیپ ها و تیمارهای مختلف شکست خواب، برای بیش ترصفات بجز صفات تعداد برگ در بوته، وزن تر ریشه چه، طول ساقه چه و وزن تر ساقه چه معنی دار شد. طبق نتایج بدست آمده، تیمار شیمیایی سودسوز آور 20 درصد و جیبرلین500 قسمت در میلیون، بهترین تیمار شکست خواب برای بذر تازه برداشت شده گیاه تاتوره بود. بنابراین، استفاده از تیمار فوق، بدون داشتن خسارتی معنی دار بر بذور، جهت شکست خواب بیش از 70 درصدی بذور این گیاه توصیه می شود. به طور کلی مشخص شد که تیمارها شیمیایی در مقایسه با تیمار فیزیکی بر شکست خواب بذر تاتوره موثرتر بود و عامل اصلی شکست خواب و تحریک رشد رویشی گیاه چه های حاصله تیمار شیمیایی ترکیبی سود بهمراه جیبرلین بود.