محمدرضا عبداللهی

هاپلوئیدی و دابل هاپلوئیدی از طریق ژینوژنز، یک ابزار ارزشمند و کاربردی در برنامه های اصلاحی چغندرقند به شمار می آید. در این پژوهش پاسخ تخمک های چغندرقند به ژینوژنز، در شرایط درون شیشه ای مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا چندین عامل شامل اثرات 1) نوع ژنوتیپ 2) اثر متقابل هورمون بنزیل آمینو پورین با غلظت های (0، 5/0، 1 و 2 میلی گرم در لیتر) در ترکیب با هورمون تیدیازورون با غلظت های (0، 1/0 و 5/0 میلی گرم در لیتر) 3) اثر متقابل پیش تیمار مانیتول با غلظت (0، 5/0 و 1 مولار) در ترکیب با پیش تیمار سرمایی در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت (4 و 7 روز) 4) اثر متقابل پیش تیمار 5-آزاسیتیدین با غلظت های (0، 50 و 100 میکرو مولار) در ترکیب با پیش تیمار توفوردی با غلظت های (0، 100 و 200 میکرو مولار) 5) اثر غلظت های مختلف ساکارز (30، 60 و 90 گرم درلیتر) 6) نوع محیط کشت (MSB و PGo) بر روی صفات درصد القاء ژینوژنز، رویان زایی گامتی، کالوس زایی و باززایی گیاه از طریق کشت تخمک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بالاترین درصد القاء ژینوژنز و رویان زایی مربوط به ژنوتیپ ویکو می باشد. هم چنین پاسخ ده ترین ژنوتیپ ها به کالوس زایی و باززایی گیاه، رقم های 7233 و پسودا بودند. اثر متقابل بنزیل آمینو پورین و تیدیازورون نشان داد که استفاده از 1/0 میلی گرم در لیتر تیدیازورون در مقایسه با تیمار های دیگر بالاترین درصد القاء ژینوژنز و میانگین تعداد رویان به ازای هر تخمک را به خود اختصاص داد و نسبت به تیمار های دیگر برتر بود. مشخص شد که مانیتول 5/0 مولار در ترکیب با 4 روز پیش تیمار سرمایی در دمای 4 درجه سانتی گراد بیشترین درصد القاء ژینوژنز و رویان زایی را ایجاد کرد، در صورتی که مانیتول 1 مولار در ترکیب با 4 روز پیش تیمار سرمایی در دمای 4 درجه سانتی گراد بیشترین درصد کالوس زایی و باززایی گیاه را به همراه داشت. استفاده از پیش تیمار 50 میکرو مولار 5-آزاسیتیدین در مقایسه با تیمار های دیگر بیشترین درصد القاء ژینوژنز، رویان زایی گامتی، کالوس زایی و باززایی گیاه را ایجاد کرد و به طور معنی داری از تیمارهای دیگر برتری داشت. نتایج غلظت های مختلف ساکارز نشان داد که 60 گرم در لیتر ساکارز در مقایسه با 30 و 90 گرم در لیتر، بیشترین درصد القاء ژینوژنز و رویان زایی گامتی و کالوس زایی و باززایی گیاه را ایجاد کرد. ه