محمدرضا عبداللهی

در مطالعه حاضر بهمنظور بررسی اثر تنظیم کننده های رشد گیاهی بر القای کالوس و جنین در کشت بساک خیار، 22 محیط مختلف برای القای کالوس و چهار مسیر مختلف برای القای جنین در نظر گرفته شد. دو آزمایش جداگانه بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار و سه تکرار، بهترتیب برای القای کالوس و جنین انجام شد. در آزمایش القای کالوس، فاکتورها شامل دو ژنوتیپ خیار )اصفهانی و بتا آلفا(، و ترکیب غلظت های مختلف BAP 0 میلی گرم در لیتر( و / 0/18 و 31 ،0/42 ،0/222 ،0( 2,4-D 0/72 و 1 میلی گرم در ،0/2 ،0/22 ،0( لیتر( بوده و در آزمایش القای جنین نیز فاکتورها شامل ترکیب غلظت های مختلف BAP 3 و 4 میلی گرم در لیتر( و ،2( NAA 0/ 0/02 و 1 ( میلی گرم در لیتر( و همچنین انواع محیط مایع و جامد بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها، اختلاف آماری معنی داری در سطح یک درصد بین محیط های کشت و در سطح پنج درصد بین اثرهای متقابل ژنوتیپ و محیط کشت نشان داد. بساک های کشتشده در محیط پایه MS و محیط های تهیهشده با تنظیم کننده های رشد گیاهی، در حالت جداگانه پاسخی نشان ندادند و بعد از 4 هفته از کشت از بین رفتند، اما ترکیب تنظیم کنند ه های رشد اثرات مختلفی بر القای کالوس داشت. بر اساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها، محیط های M24 ، M22 و M15 72 درصد در بین 22 محیط مورد آزمایش، بیشترین کالوس و محیط / 37 و 31 /72 ، به ترتیب با میانگین های 38 M10 77/ نیز با میانگین 2 درصد نیز کمترین کالوس را برای ژنوتیپ اصفهانی داشتند. محیط M22 38 درصد در رقم بتا آلفا، بیشترین کالوس و محیط / با میانگین 42 M10 23 درصد، کمترین میزان کالوس را برای این رقم داشت. در القای جنین نیز در هیچکدام از سه مسیر جامد جامد، - / نیز با میانگین 7 جامد مایع و مایع مایع جنینی مشاهده نشد؛ اما در مسیر مایع جامد نرخ بالایی از جنین زایی مشاهده شد و تفاوت آماری معنی داری در سطح - - - 2 درصد، در بین محیط های آزمایششده مشاهده شد. مقایسه میانگین محیط های مورد استفاده برای جنین زایی نیز نشان داد که محیط M6 با 10 درصد، بیشترین درصد جنین زایی و محیط / میانگین 28 M4 نیز با میانگین 20 درصد کمترین درصد جنین زایی را داشتند.