گندم مهم ترین گیاه زراعی در جهان و ایران می باشد که عملکرد آن همواره تحت تأثیر اثرات نامطلوب تنش رطوبتی بوده است. تنش خشکی مهم ترین تنش غیر زیستی در جهان است که متأسفانه با توجه به تغییرات اقلیمی در سال های اخیر، همواره اثرات نامطلوب آن در حال افزایش می باشد. مهم ترین روش جهت کنترل اثرات نامطلوب این تنش روش به نژادی گیاهی می باشد که لازمه موفقیت در این روش استفاده از منابع ژنتیکی ، منجمله خویشاوندان وحشی گونه های زراعی می باشد. یکی از منابع نتیکی جهت به نژادی گندم زراعی، استفاده از گونه های وحشی دیپلوﺋﯿﺪ است. در بین گونه های وحشی دیپلوﺋﯿﺪ، گونه تریتیکوم بوﺋﯿﺘﯿﮑﻢ نسبت به سایر گونه ها به تنش خشکی متحمل تر می باشد. یکی از مهم ترین روش های بیولوژیکی جهت مطالعه تغییرات ژن های دخیل در تحمل به تنش رطوبتی روش پروتئومیکس است این روش یک ابزار قویی و روبه رشد جهت مطالعه پاسخ دفاعی گیاهان مختلف به تنش های محیطی می باشد. براین اساس تحقیق حاضر به منطور شناسایی متحمل ترین و حساس ترین ژنوتیپ ها از بین 10 جمعیت مختلف گونه تریتیکوم بوﺋﯿﺘﯿﮑﻢ و تأیید تحمل و حساسیت در رقم تتراپلوﺋﯿﺪ ساجی ( حساس) و یاواروس (متحمل) و جهت ارزیابی تغییرات پروفایل پروتئینی در ژنوتیپ های حساس و متحمل انتخاب شده، انجام شد. این پژوهش جهت شناسایی حساس ترین و متحمل ترین ژنوتیپ ها از بین 10 جمعیت تریتیکوم بوﺋﯿﺘﯿﮑﻢ و دو رقم تتراپلوﺋﯿﺪ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در دو شرایط عدم تنش رطوبتی (95% ظرفیت گلدانی) و تنش رطوبتی (45% ظرفیت گلدانی) در طی دو سال (1395-1394) در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا شروع شد . سپس با اندازه گیری 32 صفت مختلف فنولوژیکی، مورفولوژیکی و ریشه ای و تجزیه آن ها با روش های مختلف آماری، ژنوتیپ های حساس و متحمل به تنش رطوبتی شناسایی شدند در مرحله بعد با نمونه برداری از برگ پرچم در مرحله شروع سنبله دهی فاز دوم پژوهش یعنی ارزیابی تغییرات پروتئوم پاسخ دهنده به تنش رطوبتی شروع شد. از بین جمعیت های مختلف بوﺋﯿﺘﯿﮑﻢ، به ترتیب دو جمعیت Tb5، Tb6 به عنوان متحمل ترین و حساس ترین ژنتوتیپ شناسایی شدند. از طرفی دیگر در ارقام تتراپلوﺋﯿﺪ، متحمل ترین(Tb5 و یاواروس) و حساس ترین (Tb6 و ساجی) ژنوتیپ ها وارد مرحله دوم پژوهش، یعنی آزمایش های پروتئومیکس شدند.
