به منظور شناسایی مهم ترین صفات زراعی مؤثر بر عملکرد و همچنین جهت ارزیابی تنوع پذیری و قابلیّت توارث آن ها در 9رقم لوبیا، آزمایشی درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط معمولی و تنش رطوبتی قبل از غلاف دهی(تنش شدید) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس در هر دو شرایط نشان داد که تفاوت ارقام برای بیشتر صفات معنی دار (p<0.05) بود، که این به منزله وجود توانمندی ژنتیکی متفاوت در ارقام مختلف مورد نظر می باشد. براساس نتایج مقایسه میانگین ها، بیشترین و کمترین عملکرد اقتصادی در هر دو شرایط معمولی و تنش شدید رطوبتی به ترتیب متعلق به ارقام دانشکده و گلی بود که بالا بودن میانگین صفات روز از کاشت تا 50% غلاف دهی، روز از کاشت تا رسیدگی فیزیولوژیک و طول دوره پر شدن غلاف در رقم گلی، در هر دو شرایط معمولی و بویژه در شرایط تنش شدید، با اثرگذاری بر صفات مؤثر بر اجزاء عملکرد سبب کاهش میزان عملکرد اقتصادی در این رقم گردید. نتایج همبستگی صفات در هر دو شرایط نشان دهنده همبستگی بالای عملکرد با صفات وزن غلاف، شاخص برداشت، زیست توده و تعداد غلاف در بوته بود. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که مهمترین صفات تأثیرگذار بر صفت عملکرد دانه در هر دو شرایط، به ترتیب وزن غلاف، شاخص برداشت و زیست توده بودند که با نتایج همبستگی نیز مطابقت داشت. همچنین تحت شرایط تنش رطوبتی، بیشترین و کمترین تنوع ژنتیکی به ترتیب مربوط به صفات تعداد غلاف دربوته و روز از کاشت تا 50% غلاف دهی بود. بیشترین وکمترین درصد وراثت پذیری تحت شرایط تنش رطوبتی به ترتیب مربوط صفات روز از کاشت تا 50% غلاف دهی و تعداد دانه در بوته بود.
