نظریه استعاره مفهومی توسط جرج لیکاف زبانشناس و مارکجانسون فیلسوف در سال 7304 مطرح گردید و دیدگاه سنتی استعاره را به چالش کشید. استعاره مفهومی، درک یک مفهوم توسط مفهومی دیگر است و مجموعهای از تناظرها میباشند. به مفهومی که » درک و تجربه « میان این دو مفهوم شکل میگیرند که بر پایهی شباهت نیستند بلکه براساس توسط مفهوم دیگر درک میشود حوزه مقصد، و به مفهومی که درک حوزه مقصد را ممکن میسازد حوزه مبدأ میگویند. از » خمسه « نظامی شاعر سده ششم، یکی از مثنویسرایان به نام ایران است که آثار بسیار فاخر و ماندگاری به نام خود به جای گذاشته است، سبک او عراقی میباشد و زبان او از فخامت واصالت بالایی برخوردار است و روایی بودن شعر، ایجاد تشبیهات، استعاره مطبوع، مضامین نو و کاربردی و توصیف مناظر و اشخاص از ویژگیهای شعر او میباشند. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به طبقهبندی، تجزیه و تحلیل استعاره مفهومی حسادت در منظومه خسرو و شیرین پرداخته شده است، سپس قلمروهای مبدأ مربوط به همراه هر حوزه را مشخص و پس از بررسی و تحلیل دادههای به دست آمده به این نتیجه رسیده شد که نظامی با وجود عدم آگاهی از نگرش جدید استعاره، استعارههای مفهومی بسیار زیبا و غنی با حوزههای مبدأ مفاهیم انتزاعی که امر درک کردن را دشوارتر میسازد را خلق کرده است و به جهت آنکه نظامی صرفاً یک راوی بوده نمیتوان به نگرش شخصی او در مورد استعاره مفهومی حسادت پی برد اما میتوان گفت حوزه مبدأ قیاس یکی از پرکاربردترین حوزههای مبدأ برای اوست. البته با توجه به بافت داستان امری بدیهی میباشد.
