خلیل زابلی

مقدمه: امروزه به‌منظور افزایش عملکرد در دام‌ها، مواد معدنی مختلفی به جیره غذایی آنها افزوده می شود. یکی از این عناصر، عنصر روی می‌باشد. گزارش شده است که عنصر روی در اشتها و رشد دام نقش مهمی دارد و کمبود آن عوارض جبران ناپذیری در بدن دام ایجاد می‌کند. لذا افزودن این عنصر به جیره غذایی تمامی دام‌ها اجتناب ناپذیر است. پژوهش حاضر به‌منظور تعیین نیاز عنصر روی در گوساله‌های شیرخوار هلشتاین با استفاده از مدل‌های خط شکسته و تابعیت انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش با استفاده از تعداد30 رأس گوساله هلشتاین تازه متولد شده از سن 4 تا سن از شیر گیری (70 روزگی) در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح صفر (شاهد، حاوی مقدار 68/29 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره)، 15، 30، 45 و 60 میلی‌گرم عنصر روی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره بودند که به صورت سولفات روی به شیر مصرفی گوساله‌ها افزوده می‌شد. تغییرات وزن گوساله‌ها هر دو هفته یکبار اندازه-گیری شد. جهت تعیین نیاز عنصر روی، از آنالیز خط شکسته ساده، خط شکسته درجه دو و رگرسیون درجه دو استفاده گردید. نتایج و بحث: افزودن عنصر روی به جیره گوساله‌ها سبب افزایش معنی‌دار وزن روزانه آنها شد (05/0p<). مقدار این افزایش وزن در تیمار شاهد 29/628 گرم در روز و در تیمار 5، 00/756 گرم در روز بود. برازش مدل خط شکسته ساده نشان داد که تابعیت بین نیاز عنصر روی با افزایش وزن روزانه گوساله‌ها معنی‌دار نبود. اما بر اساس برازش مدل خط شکسته درجه دو و مدل رگرسیون درجه دو، تابعیت بین نیاز عنصر روی با افزایش وزن روزانه گوساله ها معنی‌دار بود (05/0p<). مطابق دو مدل فوق، مقدار عنصر روی مورد نیاز گوساله‌ها برای افزایش وزن روزانه بهینه، به‌ترتیب 96/83 و 99/86 میلی‌گرم عنصر روی به ازای هر کیلوگرم ماده خشک جیره محاسبه شد. مطابق جداول ان آر سی (2001)، نیاز گوساله‌های شیرخوار به عنصر روی، روزانه در حدود 33 میلی‌گرم در هر کیلوگرم ماده خشک جیره می‌باشد. در آزمایش حاضر، گوساله‌های موجود در تیمار شاهد به طور میانگین مقدار 68/29 میلی‌گرم عنصر روی به ازای هر کیلوگرم ماده خشک جیره دریافت می‌کردند. اما با توجه به اثر مثبت عنصر روی بر بهبود رشد بدن، مکمل کردن این عنصر در جیره (به‌خصوص در سطوح بالاتر) سبب افزایش عملکرد آنها شد. نتیجه گیری کلی: به‌طور کلی، بر اساس نتایج مدل‌های برازش شده مشخص گردید که سطح بهینه عنصر روی در جیره گوساله‌های شیرخوار به منظور افزایش وزن بهینه، در محدوده 99/86- 96/83 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم ماده خشک جیره، می‌باشد.