عصر آهن یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین دوره‌ها در ساختار جوامع پیش از تاریخ به ویژه در فلات ایران می‌باشد. با توجه به اهمیت ابزارسازی و تاثیرات غیرقابل انکار رشد و توسعه‌ی فن‌آوری در تحولات زندگی بشر، در این پژوهش که از نوع بنیادی و توصیفی- تحلیلی می‌باشد به بررسی، طبقه بندی و بازشناسی ابزارآلات عصر آهن پرداختیم. با توجه به محدودیت آثار یافت شده از این دست، تا حدودی تمرکز بر محوطه‌های مهم که دارای بیشترین تعداد ابزاری از این دوره‌ی خاص می‌باشد، صورت گرفته است. این محوطه‌ها شامل مناطق شمال، شمال غرب، غرب و شمال فلات مرکزی ایران می‌باشد. تقریبا تمامی ابزارهای یافت شده از این دوره، تنها از موادی مانند سنگ، استخوان و انواع فلزی مانند مفرغ و آهن به دست آمده که در طول زمان قابلیت ماندگاری داشته است. از این رو اثبات وجود بسیاری از مشاغل و فنون که دارای ابزار خاصی نبوده مانند نمد مالی، حصیر بافی و ... و همچنین برخی دیگر از تخصص‌هایی که آثار ابزاری آن‌ها به دلیل استفاده از موادی آلی مانند چوب و یا الیاف، به دست نیامده امکان پذیر نیست اما دلیل بر عدم وجود آن‌ها نیز نمی‌باشد. ابزارها، جنس و یا حتی ابعاد و اندازه‌ی آن‌ها، نمایش دهنده‌ی گوشه‌ای از فعالیت‌های تخصصی و معیشتی روزمره و همچنین شرایط اقلیمی، ساختارهای اقتصادی، سیاسی و حاکمیتی جوامع آن زمان بوده است. در محوطه‌هایی با ساختار معیشتی مبتنی بر دامداری و گله داری ابزارآلات مرتبط با آن مانند دوک‌های پشم و نخ ریسی و یا سنگ وزنه‌های بافندگی و ... دیده شده و در جوامعی با شرایط مناسب اقلیمی برای کشاورزی، ابزارآلات ویژه‌ای همچون انواع داس‌ها و یا تیغه‌های خیش یافت شده است. ابزارهای فلزی یافت شده از عصر آهن I بیشتر از جنس مفرغ بوده است. با افزایش دانش و آگاهی بشر نسبت به فلز آهن، گسترش فن تولید آن و دسترسی به منابع بیشتر از این فلز در دوره‌های بعد به تدریج استفاده از آهن افزایش یافت به گونه‌ای که در عصر آهن III دیگر به عنوان کالایی تجملی شناخته نمی‌شد و در بیشتر ادوات و تجهیزات روزمره زندگی مورد استفاده قرار می‌گرفت. بر اساس مستندات و یافته‌ها ، بیشترین فراوانی متعلق به ابزارهای برشی مانند چاقوها، داس و ... می‌باشد. بعد از آن ابزارهای ریسندگی مانند سردوک ها، ابزارهای صیقل دادن و آسیاب کردن مانند هاون ها، دست آس ها، سنگ‌های چاقو تیرکن و ... می‌باشد. نوع و شکل و وجه تمایز این ابزارها با توجه به ماهیت کارکردی آن‌ها متفاوت است اما در اکثر محوطه‌های این دوره اشتراکات بسیاری در ابزارها مشاهده می‌شود که می‌تواند نشان دهنده‌ی روابط تجاری و فرهنگی و یا مهاجرت و انتقال دانش در بین مناطق در این دوره باشد.
