جلال سلطانی

باکتری‌های اندوفیت یکی از مهمترین ابزارهای توانمند در کنترل زیستی عوامل بیماری‌زای گیاهی و حفاظت گیاهان در برابر خسارت ناشی از آن‌ها هستند. در این بررسی ابتدا اقدام به جداسازی و شناسایی اندوفیت‌ها از نارنگی سیاهو شد. سپس بازدارندگی اندوفیت‌های جدا شده به صورت آزمایشگاهی و گلخانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی قدرت بازدارندگی باکتری‌های اندوفیت جداسازی شده از باغ‌های نارنگی استان هرمزگان علیه عامل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه، ناشی از شبه قارچ‌هایPhytophthora nicotianae و Phytophthora citrophthora در شرایط آزمایشگاه (طرح کاملاً تصادفی) و گلخانه‌ (آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی) با سه تکرار انجام شد. صفات وزن تر و خشک ساقه و ریشه، طول ساقه و ریشه و پارامترهای مختلف مانند فعالیت آنزیم‌ها، مقدار پروتئین، کلروفیل کل، کاروتنوئید، کربوهیدرات، اکسیداسیون اسیدهای چرب و شاخص خسارت مورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمایش، 17 جدایه باکتری‌های اندوفیت، با استفاده از ژن S rDNA16 شناسایی شد و توالی ژن S rDNA16با طول تقریبی bp1200 این سه جدایه با توالی‌ گونه‌هایی از جنس‌های Kytococcus schroeteri، Paracrauroccus sp. وPsychrobacillus psychrodurance به میزان 99 درصد شباهت نشان داد. در شرایط آزمایشگاهی مشخص شد که از بین 17 جدایه باکتری‌ اندوفیت، 3 جدایه قدرت بازدارندگی معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد داشتند. در شرایط گلخانه نیز باکتری‌های اندوفیت تلقیح و مستقر شده در پایه بکرایی شدت بیماری گموز را در شرایط حضور بیمارگر P. nicotianae، 77 درصد و در شرایط حضور بیمارگرP. citrophthora، 70 درصد و در شرایط حضور هر دو بیمارگر 70 درصد نسبت به شاهد کاهش دادند. در آزمایش گلخانه‌ای مقایسه میانگین‌ها نشان داد که وزن تر ساقه و ریشه و طول ساقه تحت برهمکنش باکتری‌های اندوفیت و عامل بیمارگر نسبت به شاهد افزایش یافت. همچنین تحلیل آماری نشان داد که محتوای مالون آلدئید (MDA) و شاخص خسارت (Id) تحت عامل بیمارگر افزایش یافت و در گیاهان تلقیح شده با باکتری اندوفیت نسبت به گیاهان شاهد کاهش یافت. فعالیت‌های سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)، گایاکول پراکسیداز (POD) و کاتالاز (CAT) در پاسخ به حضور بیمارگر و تلقیح باکتری اندوفیت به طور معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد افزایش بافت. میزان پروتئین، کربوهیدرات، کلروفیل کل و کاروتنوئید در حضور تلقیح با باکتری‌های اندوفیت افزایش یافت. به طورکلی باکتری‌های اندوفیت Kytococcus schroeteri)، Paracrauroccus sp. وPsychrobacillus psychrodurance به صورت مجزا و ترکیبی) را می‌توان به عنوان یک ابزار کارآمد برای کنترل زیستی عامل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه در پایه بکرایی پیشنهاد کرد.