1404/02/01
جلال سلطانی

جلال سلطانی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: 36053538800
دانشکده: دانشکده کشاورزی
نشانی:
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
ژن خودخواه
نوع پژوهش
کتاب
کلیدواژه‌ها
ژنتیک؛ سوسیوبیولوژی؛ تکامل طبیعی؛
سال 1396
پژوهشگران جلال سلطانی

چکیده

از زمانی که ریچارد داکینز در کتاب ژن خودخواه نوشت "اگر روزی موجودات برتر فضایی از زمین بازدید کنند اولین پرسش شان برای ارزیابی سطح تمدن ما اینست که: آیا آنها هنوز تکامل طبیعی را کشف کرده اند؟" بیش از 40 سال می گذرد. گرچه از زمان داروین, در مدتی بیش از یک قرن,تلاش های زیادی برای درک و توضیح سرشت انتخاب طبیعی از سوی مجامع علمی صورت گرفته است, اما کتاب ژن خودخواه این مبحث را با نگاهی نو و نگارشی همه-فهم وارد اذهان و فرهنگ عمومی کرد. ایده ی محوری کتاب ژن خودخواه این است که تنازع بقاء و تقلا برای نامیرایی و جاودانگی در سطح ژن ها رخ می دهد و افراد, خانواده و گونه ها صرفا حامل هایی برای ژن ها و گذر آنها از نسلی به نسل دیگر هستند. در این دیدگاه, از آنجا که ژن ها – به زبان استعاره- خودخواه اند, رفتارهای تمام موجودات زنده در خدمت آن هاست و در واقع, بدن هر موجود یک مستعمره ژنی و ماشین بقاء ژن هاست. پیش از این رفتارهای موجودات زنده را در خدمت بقاء فرد, خانواده, گروه یا گونه می دانستند نه ژن. بر این اساس داوکینز اظهار داشت که بهترین رویه برای هر ژن هماهنگی و همنوایی با دیگر ژن های درون حامل اشتراکی فانی و زودگذرش است تا قابلیت تولیدمثلی آن را بالاتر برد. این دیدگاه ژن-محور به تکامل طبیعی باعث فهم بیشتر از زندگی عجیب حشرات اجتماعی هم گردید. در این حشرات کارگرهای نازایی وجود دارند که دربست در خدمت یک ملکه ی زایا هستند بی آنکه خود زاد و ولد کنند. دلیل این خدمت از دیدگاه ژن خودخواه, اشتراک ژن های بدن ملکه و کارگرهاست و در واقع ژن ها به نفع دیگر نسخه های خود در خدمت ملکه اند. این فداکاری به نفع دیگر نسخه ها در دیگر بدن ها, در سطوح بالاتر مثل خانواده, خویشاوندان, جمعیت و ... به صورت مهربانی, ایثار و حتی از جان گذشتگی نمود می یابد. بنابراین برآیند رفتار ژن ها در سطح فردی و اجتماعی فداکاری است, نه خودخواهی که باعث سوء تفاهم ها و مجادلات بسیاری شده است. همچنین بسط نظریه ی راهبرد پایدار تکاملی در کتاب ژن خودخواه ریشه های طبیعی راستی و درستی در رفتار را به دست می دهد. دیدگاه ژن-محور داوکینز به تکامل طبیعی تلاش های بزرگان این عرصه در قرن بیستم را به عصر ژنوم و زیست شناسی ملکولی گره زده و باب نوینی در پژوهش های مرتبط با تکامل طبیعی باز کرده است. نیز در این کتاب, برای نخستین بار واژه ی "مم" ب