جلال سلطانی

شاخه قارچی Ascomycota شامل تعداد زیادی از گونه هاست که مرحله جنسی شناخته شده ای ندارند، یکی از این گونه های غیر جنسی Aspergillus flavus است که پاتوژنی فرصت طلب محسوب می شود و علاوه بر گیاهان، در انسان و حیوانات نیز بیماری ایجاد می کند. این قارچ تولید کننده افلاتوکسین های سرطان زا است و از نظر پزشکی و کشاورزی اهمیت فراوانی دارد. از 250 گونه مورد قبول درجنس آسپرژیلوس اکثریت گونه ها فاقد مرحله جنسی شناخته شده ای هستند، اما بسیاری از آنها دارای پتانسیل پنهانی برای تولید مثل جنسی می باشند. مرحله جنسی این قارچ هتروتال از تلاقی بین استرین هایی با تیپ آمیزشی مخالف به وجود می آید که حامل ژن های MAT1-1 و MAT1-2 هستند و به گروه های مختلف سازگاری رویشی تعلق دارند. سیستم های سازگاری جنسی و سازگاری رویشی تواما نقش مهمی در جریان های ژنی در جمعیت بر عهده دارند. در پژوهش حاضربه منظور مطالعه هتروتالیسم در جدایه های ایرانی قارچ A. flavus تعداد 20 جدایه مورد بررسی قرار گرفت. این جدایه هاپیش تر توسط روش های دقیق مولکولی بررسی و شناسایی شده بودند. در ابتدا DNA ی جدایه های قارچی استخراج گردید. تیپ های آمیزشی از طریق استفاده از آغازگرهای اختصاصی در واکنش زنجیره ای پلیمراز چندگانه تعیین شد. الکتروفورز محصولات واکنش زنجیره ای پلیمراز روی ژل آگارز1% تکثیر قطعاتی به طول369 جفت باز را درجدایه های با تیپ آمیزشیMAT1-1 و تکثیر قطعاتی به اندازه270 جفت باز را در جدایه های با تیپ آمیزشیMAT1-2 تایید نمود. نتایج بررسی نشان داد که تیپ های آمیزشی از فراوانی مساوی برخوردار هستند و درمجموع از20 جدایه قارچی به دست آمده،10جدایه تیپ آمیزشی MAT1-1داشتند و 10 جدایه تیپ آمیزشی MAT1-2 . در این بررسی از روش کشت متقابل برای القای مرحله جنسی بین جدایه های با تیپ آمیزشی مخالف استفاده و جدایه ها دو به دو روی محیط کشت های ویژه ACM( محیط کامل آسپرژیلوس) وMCA (محیط مخلوط غلات) کشت گردیدند. پس از گذشت6 تا 11 ماه پتری ها بررسی شد. نتایج حاکی از آن بود که16/33 % تلاقی های انجام شده منجربه تولید مثل جنسی گردید و اندام تولید مثلی قارچ در حد فاصل دو کلنی ظاهر شد. آسکوکارپ های ناشکوفا به شکل گرد تا بیضوی و به ابعاد (450-1550) × (450-1250) میکرومتر حاوی آسک های چندتایی و آسکوسپورها، درون ماتریکس سودوپارانشیمی استروما تولید شدند