جلال صادقیان

سرریزها از جمله مهم‌ترین سازه‌های هیدرولیکی مورد استفاده در سدها می‌باشند که برای تخلیه مطمئن جریان‌های سیلابی ساخته می‌شوند. به منظور افزایش ظرفیت تخلیه سرریز، در دهانه‌های کوچک از سرریزهای کنگره‌ای استفاده می‌گردد. در پژوهش حاضر، دو هندسه متفاوت در طرح سرریزهای کنگره‌ای ذوزنقه‌ای شکل با طول کنگره‌های مساوی (مدل B) و نامساوی (مدل‌های پنج‌گانه F) به‌صورت آزمایشگاهی و برای دبی‌های مختلف بررسی شده است. آزمایش‌ها با هدف کاهش تداخل تیغه‌های آب و افزایش راندمان و ضریب تخلیه (C) سرریزهای مذکور انجام شده است. نتایج بیانگر آن است که در اکثر حالات ضریب تخلیه سرریزهای کنگره‌ای با کنگره‌های نامساوی نسبت به حالت کنگره‌های مساوی بیشتر است. بیشترین میزان ضریب تخلیه سرریز، زمانی است که نسبت Ht/P کمترین مقدار خود را داشته باشد. در این شرایط با افزایش حجم آب عبوری از فلوم تا زمانی که نسبت Ht/P کمتر از 0.3 باشد، روند تغییرات (C) نسبت به Ht/P کاهشی بوده و از این مرحله به بعد با افزایش نسبت Ht/P به بیش از 0.3، در تمامی نمونه‌های ساخته شده مدل‌های F، به علت تداخل تیغه‌های آب و همچنین به دلیل استغراق کنگره‌های سرریز، تغییرات C در مقابل افزایش نسبت Ht/P بسیار ناچیز بوده و عملا ضریب تخلیه سرریز در دبی‌های بالا تقریبا ثابت و بدون تغییر است. به‌عبارت دیگر، در سرریزهای کنگره‌ای نامساوی که نرخ کاهش طول برخورد تیغه‌های آنها بین 15 الی 27.5 درصد است، ضریب تخلیه در مقایسه با سرریز‌های کنگره‌ای با طول کنگره‌های مساوی حداقل 32.4 درصد و حداکثر 35.3 درصد افزایش داشته است. کلیدواژه‌ها