جواد حمزه ئی

به منظور بررسی جذب و کارایی مصرف نیتروژن، رشد و عملکرد کمی و کیفی زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss) تحت سیستم های کشت مخلوط زرین گیاه- لگوم و نهایتاً بررسی سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص این گیاه، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا همدان، در سال های زراعی 1397 و 1398 اجرا شد. الگوهای کشت مخلوط شامل کشت مخلوط افزایشی 20 و 40 درصد (از تراکم مطلوب) لوبیا سبز، لوبیا معمولی، سویا و ماش با زرین گیاه و کشت های خالص زرین گیاه در چهار سطح کود شیمیایی نیتروژنه (0، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) تیمارهای آزمایشی بودند. بقایای لگوم ها در سال اول، در زمین باقی ماند تا اثر آن ها بر تأمین نیتروژن غیر شیمیایی و عملکرد کمی و کیفی زرین گیاه در سال دوم مشخص شود. نتایج حاصل، بهبود صفات اگرومورفولوژیکی و صفات کیفی زرین گیاه را در تیمار کشت مخلوط افزایشی 20 درصد لوبیا سبز با زرین گیاه، نشان داد. بیشترین عملکرد برگ، عملکرد کل بوته و شاخص سطح برگ حداکثر در سال اول و در چین های دوم و سوم سال دوم از تیمار کشت مخلوط افزایشی 20 درصد لوبیا سبز با زرین گیاه به دست آمد. در بررسی اثر بقایای لگوم ها در سال دوم، مشاهده شد که تیمار کشت مخلوط افزایشی 40 درصد ماش با زرین گیاه توانست بیشترین عملکرد برگ ، عملکرد کل بوته و شاخص سطح برگ حداکثر را در مقایسه با سایر تیمارها تولید کند. در بررسی صفات کیفی زرین گیاه نیز مشخص شد که در تیمار کشت مخلوط افزایشی 20 درصد لوبیا سبز با زرین گیاه، به علت بیشترین بودن محتوای کلروفیل کل، شاخص سبزینگی و همچنین حداکثر میزان جذب نیتروژن نسبت به سایر تیمارها، بیشترین میزان درصد نیتروژن، درصد پروتئین، درصد اسانس برگ، عملکرد اسانس برگ و میزان فنل کل به دست آمد. ولی بیشترین محتوای فلاونوئید برگ از تیمار کشت مخلوط افزایشی 40 درصد ماش با زرین گیاه حاصل شد. در این چین ها بین تیمارها از لحاظ درصد آنتی اکسیدان، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتایج HPLC نشان داد که سالویانولیک اسید و کوئرستین به ترتیب بیشترین و کمترین ترکیبات فنلی در برگ زرین گیاه بودند. بیشترین میزان LER (به ترتیب در سال اول و دوم، 21/3 و 77/2) از تیمار کشت مخلوط افزایشی 20 درصد لوبیا سبز با زرین گیاه به دست آمد. به طور کلی، با توجه به نتایج به دس