جواد حمزه ئی

چکیده: تلفیق خاک ورزی حفاظتی و کشت مخلوط سیب زمینی با گیاهان خانواده بقولات یک مدیریت پایدار در جهت افزایش کیفیت خاک و کاهش مصرف کودهای معدنی ازته به حساب می آید. به منظور بررسی اثر سیستم های خاک ورزی مختلف در یک دوره ی دوساله (1395-1394) و کشت مخلوط و کود اوره (تنها در سال زراعی 1395) بر شاخص های شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی کیفیت خاک و همچنین عملکرد زراعی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا همدان واقع در روستای دستجرد اجرا گردید. سه تیمار خاک ورزی شامل بدون خاک ورزی (کاشت مستقیم بذر در زمین زراعی)، حداقل خاک ورزی (شخم با دیسک) و خاک ورزی مرسوم (شخم با گاوآهن برگردان دار + دیسک)؛ سه تیمار الگوی کشت شامل کشت مخلوط افزایشی 50% لوبیا سبز + سیب زمینی، کشت خالص لوبیا سبز و کشت خالص سیب زمینی بودند که سه سطح کود اوره (صفر، 80 و 160 کیلوگرم در هکتار) به آن ها اضافه شد. نمونه برداری خاک یک هفته پس از نمونه برداری از گیاهان (سیب زمینی و لوبیا سبز) و از عمق20-0 سانتی متری، در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد شاخص های کیفیت خاک ازجمله کربن فعال، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، تنفس پایه، جرم مخصوص ظاهری و تخلخل به طور معنی داری تحت تأثیر خاک ورزی قرار گرفت. شاخص های کربن آلی کل، شناسه مدیریت کربن و کربن خاکدانه ای تحت اثر الگوی کشت، کود و خاک ورزی قرار داشت. هدایت الکتریکی و پتاسیم تحت تأثیر خاک ورزی و کود قرار گرفت. ازت کل و فسفر تحت تأثیر خاک ورزی و اثر متقابل الگوی کشت و کود قرار گرفت. ازت معدنی تحت اثر متقابل الگوی کشت و کود قرار داشته و عملکرد سیب زمینی تحت تأثیر کود و اثر متقابل خاک ورزی و الگوی کشت قرار گرفت. عملکرد لوبیا سبز تحت اثر متقابل کود و خاک ورزی بود. بیشترین مقدار کربن آلی، کربن فعال، شناسه مدیریت کربن، ازت کل، فسفر اُلسن، پتاسیم فراهم، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، کربن خاکدانه ای، تخلخل و عملکرد سیب زمینی در تیمار بدون خاک ورزی با سطح کود 160 و کمترین مقدار در تیمار خاک ورزی مرسوم و سطح کود صفر مشاهده شد. در مقابل، بیشترین اندازه تنفس پایه در تیمار خاک ورزی مرسوم مشاهده شد و کمترین مقدار آن در تیمار بی خاک ورزی به دست آمد. به طورکلی مناسب ترین مدیریت در جهت افزایش عملکرد زراعی سیب زمینی و لوبیا سبز و همچنین بهبود کیفیت خاک، استفاده از بدون خاک ورزی با