جواد حمزه ئی

به منظور بررسی اثرات کشت مخلوط افزایشی لوبیا و سویا بر کنترل علف های هرز، شاخص های زراعی و کیفیت دانه آفتابگردان در سیستم های مختلف خاک ورزی، آزمایشی در دو سال زراعی 1392 و 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا انجام گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. خاک ورزی (خاک ورزی کامل، خاک ورزی با چیزل و خاک ورزی با دیسک) و الگوهای مختلف کاشت (کشت خالص آفتابگردان با وجین علف های هرز، کشت خالص آفتابگردان بدون وجین علف های هرز، کشت های مخلوط افزایشی 30، 60 و 90 درصد لوبیا با آفتابگردان و کشت های مخلوط افزایشی 30، 60 و 90 درصد سویا با آفتابگردان) به ترتیب به عنوان فاکتور اصلی و فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد بیشترین مقادیر تراکم و بیوماس کل علف های هرز در تیمارهای خاک ورزی کاهش یافته و کشت خالص مشاهده شد. ولی، خاک ورزی مرسوم و سیستم کشت مخلوط توانست تراکم و بیوماس علف های هرز را کاهش دهد. بین کاهش تراکم و بیوماس علف های هرز و افزایش تراکم لگوم ها در سیستم های کشت مخلوط، همبستگی مثبت و بالایی وجود داشت. به عبارت دیگر، کشت مخلوط در مقایسه با تک کشتی به طور معنی داری تراکم علف های هرز را تغییر داد به طوریکه، تراکم علف های هرز در سیستم کشت مخلوط کاهش یافت. همچنین، شاخص های تنوع شانون-وینر و غنای گونه ای علف های هرز در کشت مخلوط کمتر از کشت خالص بود. در میان تیمارهای خاک ورزی، بیشترین عملکرد دانه، روغن و بیولوژیک آفتابگردان (به ترتیب 45/272، 56/116 و 43/936 گرم در متر مربع) بدون اختلاف معنی دار با خاک ورزی چیزل در تیمار خاک ورزی مرسوم به دست آمد. همچنین، در میان الگوهای مختلف کشت نیز بیشترین عملکرد دانه، روغن و بیولوژیک آفتابگردان (به ترتیب 22/356، 90/160 و 94/1052 گرم در متر مربع) در تیمار کشت خالص با وجین علف هرز مشاهده شد. سیستم های کشت مخلوط توانستند عملکرد دانه کل و کارایی مصرف آب و نیتروژن را در مقایسه با کشت خالص آفتابگردان بدون وجین افزایش دهند. به طوریکه، بیشترین عملکرد دانه کل (28/437 گرم در متر مربع) از تیمار کشت مخلوط افزایشی 60 درصد لوبیا + آفتابگردان حاصل شد. ولی، این تیمار با تیمار 60 درصد سویا + آفتابگردان از نظر عملکرد دانه کل اختلاف معنی داری نداشت. نسبت برابری زمین (LER)جهت تعیین کارایی کشت مخلو