جواد حمزه ئی

یکی از راهکارهای افزایش ثبات، ایجاد تنوع از طریق به کارگیری نظام های چندکشتی است. در این رابطه، از کشت مخلوط به عنوان ابزاری سودمند جهت ارتقاء بهره برداری از منابع زیست محیطی موجود، در مقایسه با بوم نظام های زراعی تک کشتی یاد شده است. به منظور ارزیابی اکوفیزیولوژیک کشت مخلوط نخود وکلزا تحت رژیم های مختلف کود نیتروژن آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران در سال 1392 اجرا گردید. آزمایش بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد، سطوح نیتروژن در چهار سطح (0، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) درکرت های اصلی وکشت های خالص کلزا (60 و 80 بوته در مترمربع) و نخود (30 و 40 بوته در متر مربع) به همراه ترکیب فاکتوریل کامل از کشت های خالص دو گونه در کرت های فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد دانه کلزا (7/370 گرم در متر مربع) از تیمار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار × کشت خالص 80 بوته کلزا در متر مربع بدست آمد ولی این تیمار با تیمار 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار × کشت خالص 80 کلزا در متر مربع اختلاف معنی دار نداشت. با اجرای کشت مخلوط کلزا- نخود، عملکرد دانه کلزا کاهش معنی داری یافت، اما علی رغم این کاهش شاخص های مختلف ارزیابی کشت مخلوط از جمله شاخص رقابت و نسبت برابری زمین سودمندی بیشتر کشت مخلوط را تاییدکردند، بنحویکه در تمام تیمارهای کشت مخلوط نسبت برابری زمین بالاتر از یک بود. همچنین، سیستم کشت مخلوط نسبت به تک کشتی نخود وکلزا، کارآیی نیتروژن را افزایش داد. بطور کلی، می توان اظهار داشت که کشت مخلوط نخود و کلزا (40بوته نخود+60 بوته کلزا ) با مصرف 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر تیمارها بود و توانست عملکرد دانه و کارایی استفاده از زمین را افزایش دهد.