حسین زنگنه

چکیده: عصر حاضر که به نام عصر دانایی معروف است پرورش مهارت‌هایی از قبیل حل‌مسئله، به کارگیری دانش، تفکر انتقادی، تفکر خلاق، تصمیم‌‌گیری، مهارت‌‌‌های ارتباطی و خودآگاهی از اهداف بنیادی آموزش وپرورش هستند. همچنین آموزش سواد‌های مورد نیاز به دانش‌آموزان نیز در دستور کار نظام آموزش وپرورش قرار دارد که یکی از آن‌ها آموزش سواد ریاضی است. تحقق این اهداف مستلزم به کارگیری روش‌های فعال در آموزش و تدریس است. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نمایش‌های خلاق بر مهارت تفکرخلاق و یادگیری مفاهیم ریاضی دانش‌آموزان دختر پایه‌ی چهارم ابتدایی شهر همدان انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق، نیمه‌تجربی با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود که گروه آزمایش با نمایش‌های خلاق مفاهیم ریاضی را آموزش دیدند و گروه کنترل با شیوه‌های متداول آموزش دیده‌اند. جامعه‌ی پژوهش 1719 نفر دانش‌آموزان دختر پایه ی چهارم شهر همدان و نمونه‌ی مورد نظر 30 نفر از دانش‌آموزان پایه‌ی چهارم بودند که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و این دانش‌آموزان به طور تصادفی ساده به دو گروه 15 نفری تقسیم شدند. به‌منظور گردآوری داده‌ها از آزمون محقق ساخته و آزمون خلاقیت تورنس (1974) استفاده شد. روایی آزمون محقق‌ساخته با نظر متخصصین و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 82/0 به دست آمد و روایی آزمون خلاقیت تورنس نیز با نظر متخصصان تأیید و پایایی آن 85/0 تعیین شد. طرح مداخله در 10 جلسه آموزشی 60 دقیقه ای اجرا شد. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده پژوهش از روش‌های آمار توصیفی شاخص‌های مرکزی و پراکندگی شامل فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد و از روش‌های آمار استنباطی (آزمون کولموگروف اسمیرنوف، تحلیل کوواریانس و آزمون تی مستقل) با کمک نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد تدریس با نمایش‌های خلاق تأثیر مثبتی در میزان یادگیری مفاهیم ریاضی و پرورش مهارت تفکر خلاق نسبت به روش‌های تدریس متداول دارد. بنابراین آموزش با نمایش های خلاق می‌تواند با روندی خوشایند و لذت‌بخش میزان یادگیری مفاهیم ریاضی و مهارت تفکر خلاق دانش‌آموزان دختر پایه‌ی چهارم ابتدایی را افزایش دهد.