حسین شهبازی

الیوین بازالتهای کواترنری قزلحصار در 2 کیلومتری جنوب باختری روستای قزلحصار، 60 کیلومتری شمال خاوری شهر همدان و در پهنه زمین شناسی و زمین ساختی سنندج-سیرجان رخنمون دارند. این سنگها بهصورت روانه های افقی تیره به ضخامت نزدیک به 20 متر روی نهشته های کواترنری جای گرفته اند. فنوکریستهای آنها از الیوین و کلینوپیروکسن های غالباً شکلدار تشکیل شده اند. خمیره سنگ دربردارنده شیشه، لوسیت، نفلین و میکرولیتهای پیروکسن است. در این سنگها بافتهای پورفیری، ویتروفیری و گلومروپورفیری رایج هستند. بازالتهای قزلحصار تحت اشباع از سیلیس هستند و سرشت آلکالن دارند. دیوپسید، هماتیت، انورتیت، آلبیت، ارتوکلاز، ±هیپرستن، ±الیوین، ±نفلین و ±کوارتز از کانیهای نورم بازالتهای قزلحصار هستند. در الگوهای بهنجارشده عنصرهای خاکی کمیاب، غنی شدگی از عنصرهای خاکی کمیاب سبک (LREEs) نسبت به عنصرهای خاکی کمیاب سنگین(HFSE) دیده می شود. میزان تفکیک میان عنصرهای خاکی کمیاب سبک و عنصرهای خاکی کمیاب سنگین (LaN/YbN= 37/05 -43/43) آنها کمابیش بالاست. در این سنگها، عنصرهای با قدرت میدان بالا (HFSE) مانند Ti ،Zr ،Ta ،Nb و P و عنصر Rb آنومالی منفی و عنصرهای لیتوفیل بزرگ یون (LILE) مانند Ba و Pb و برخی عنصرهای دیگر Nd ،Ce ،La ،Th و Sm آنومالی مثبت دارند. ویژگی های زمین شیمیایی روانه های آتشفشانی قزلحصار و پارامترهای Nd ،Ce ،La ،Th و Sm دیگر مانند نشان می دهد ماگمای این سنگها از ذوب بخشی درجه پایین یک منبع گوشته ای گارنت دار ΔNb عنصرهای کمیاب آنها مانند غنی شده خاستگاه گرفته اند و فرایند تبلوربخشی در سرشت زمین شیمیایی آنها نقش داشته است. این سنگها ویژگیهای بازالتهای آلکالن درون صفحه ای قاره ای را دارند.