محدودیت منابع آبی و شور بودن آب و خاک از عوامل مهم بازدارنده توسعه کشت زیتون (Olea europaea L.) می‌باشد. زیتون گیاهی نیمه متحمل در مقابل تنش شوری است. بنابراین، انتخاب ارقام متحمل به شوری از اهمیت زیادی برخوردار است. در شرایط تنش‌های محیطی نظیر شوری، گونه‌های اکسیژن فعال (ROS) افزایش می‌یابد. این گونه‌ها منجر به تخریب و آسیب لیپیدها، پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک شده، سوخت و ساز سلولی را دچار اختلال می‌کند. از آنجایی‌که مقاومت زیتون وابسته به رقم است؛ بنابراین می‌توان از آن به عنوان یک نمونه برای مطالعه پاسخ درختان چوبی به تنش شوری استفاده نمود. به منظور بررسی تاثیر شوری و نانو ذرات دی اکسید سیلیسیم در محیط رشد ریشه نهال های یکساله پنج رقم زیتون (کرونیکی، کلاه فرج، دیره، شیراز، کنسروالیا) به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی به با سه سطح نانو ذرات دی‌اکسید سیلیسیم (صفر، 1 و 2 میلی‌مولار) و دو سطح کلرید سدیم (صفر و 150 میلی‌مولار) با 3 تکرار در سال‌های 1400-1401 اجرا در آمد.. صفات مورفولوژیک ارقام زیتون تحت تاثیر تنش شوری کاهش معنی‌داری یافت، به گونه‌ای که رقم شیراز متحمل‌ترین و ارقام کنسروالیا و دیره حساس‌ترین رقم نسبت به تنش شوری بودند. شوری با تخریب غشاء سلولی که نشانه آن افزایش غلظت مالون دی آلدئید بود منجر به افزایش جذب و انتقال یون سدیم به شاخساره و کاهش پتاسیم، کلسیم در شاخساره‌های زیتون شده و از این طریق منجر به خسارت شد. همچنین شوری باعث افزایش معنی‌داری در گونه‌های فعال اکسیژن و میزان هیدروژن پراکسید نسبت به تیمار شاهد گردید. نتایج نشان داد تیمار نهال‌های زیتون با نانو ذرات فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی مانند کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز ، تحت تنش شوری افزایش یافت. نانو ذرات دی اکسید سیلیسیم روی ویژگی‌های رشدی تاثیری نداشت. نانو ذرات موجب افزایش نرخ پرولین و قندهای محلول در شرایط تنش شد. همچنین سبب کاهش نشت الکترویت و افزایش شاخص پایداری غشاء در شرایط تنش شد. کاربرد نانو ذرات دی اکسید سیلیسیم نرخ کلروفیل، شاخص کلروفیل فلورسانس و محتوای نسبی آب برگ را در شرایط تنش افزایش داد. می‌توان اینگونه جمع‌بندی کرد که تیمار‌های نانو ذرات دی اکسید سیلیسیم توانستند اثرات تخریبی تنش شوری را در ارقام زیتون مورد بررسی کاهش دهند.
