حسن ساری خانی

به منظور بررسی اثر کیفیت نور در پایان روز بر ویژگی های مورفولوژیکی، رشدی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی و اندمیک مرزه خوزستانی (Satureja khuzestanica Jamzad))، قلمه های ریشه دار شده بعد از سربرداری تحت سه تیمار نور (آبی، قرمز و ترکیبی (/آبی و قرمز/)) و گیاهان بدون نوردهی تکمیلی به عنوان شاهد در محیط گلخانه به مدت سه ماه، 2 ساعت در پایان روز (بعد از غروب آفتاب) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که نور آبی موجب افزایش معنی دار اکثر ویژگی های مورفولوژیکی و رشدی گیاه مرزه خوزستانی و نور قرمز سبب افزایش معنی دار میزان صفات بیوشیمیایی و فیتوشیمیایی این گیاهان شد. بیشترین طول ساقه در تیمار نور آبی مشاهده شد و کمترین طول ساقه در تیمار نور قرمز بود. قطر ساقه تحت تأثیر کیفیت نور پایان روز قرار گرفت. بیشترین قطر ساقه در تیمار نور آبی مشاهده شد. تعداد برگ با تعداد 481 عدد در تیمار نور ترکیبی نسبت به تیمارهای دیگر بیشترین تعداد بود. تیمار نور ترکیبی و نور قرمز به ترتیب بیشترین (57/94 میلی متر مربع) و کمترین (94/72 میلی متر مربع) سطح برگ را نشان دادند اما بین تیمارهای شاهد و نور آبی اختلاف معنی داری وجود نداشت. بیشترین ویژگی های رشدی از جمله وزن تر اندام هوایی، وزن تر ساقه، وزن تر برگ، وزن خشک اندام هوایی، ساقه و برگ در نور آبی با اختلاف معنی دار با دیگر تیمارها وجود داشت. اثر کیفیت نور پایان روز روی درصد عملکرد برگ و درصد وزن خشک در سطح 1 درصد معنی دار بود. بالاترین درصد عملکرد برگ در تیمار نور ترکیبی مشاهده شد که با تیمار نور قرمز و شاهد اختلاف معنی داری نشان نداد. بالاترین درصد وزن خشک با مقدار 78/66 درصد در تیمار نور آبی بود. اثرات کیفیت نور در پایان روز روی میزان کلروفیل a ، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید و آنتوسیانین کل در سطح 1 درصد معنی دار شد. بیشترین مقدار کلروفیل a در تیمار نور قرمز با اختلاف معنی دار با تیمارهای دیگر بدست آمد؛ تیمار نور قرمز هم چنین بیشترین میزان کلروفیل b را نشان داد؛ علاوه بر این میزان کلروفیل کل و کارتنوئید در نور قرمز بیشترین میزان بود اما تیمارهای شاهد، نور ترکیبی و آبی با یکدیگر اختلاف معنی داری در مقدار رنگیزه های گیاهی نشان ندادند. مقدار آنتوسیانین کل در تیمار نور آبی 173/0 میلی گرم در گرم وزن تر، بیشترین میزان و در تیمار نور قرمز 092/0 میلی گرم در گرم